Домбей версиехэм я зэщхьэщыкӀыныгъэхэр

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
1 сатырыр
'''Домбей''' ( [[урысыбзэ|ур-бз]] ''Зубр'' [[латиныбзэ|лат-бз.]] ''Bison bonasus'' ) - Шэрыпl классым хэт, бизонхэм ящыщ, бжъэнэкlы лъэпlкъым ящыщу, Американ бизоным ехьч lэй, зэхэхьи мэхъу. Абы шъхьакlэ зэзэмызэкlэ зыуэ ялъытэхэ.[[Image:Bison_bonasus_010.jpg|right|thumb|''Домбей'']]
 
 
 
== Iаплъэпlкъыр ==
Домбейр нэхъ ину нэхъ хьалъу щыт Еуропэм ишlэм ис псоушъхьахэм, икlы изакъуэ къэнэжьа мыlарыпl былымым ящыщу. Икlыхьагъыр 330 см мэхъу, илъэгагъыр метритlым фlокlыр, ихьалъагъыр зытоннэм носыр. Бизонми хуэду, цы гъуабджэ ув тет, шкlэхэм яр плъыжьыфу щыт. Шъхьао хуэкlэкlыу щыт, егъэзыхауэ, "жакlэ" тету, мыину бжъакъуит иlа. Домбеймрэ Бизонымрэ lэуэ зэшъхьащыкlкъым. Домбейм иджабэр нэхъ лъагэ, ибжъакъуэхэмрэ икlэпэмрэ нэхъкlыхьхэ. Домбейм ишъхьар Бизоным ем нэхъри нэхъ lэта, гъэ хуабэр къыщихьакlэ Бизоным икуэпкъхэм цыр йокlыр, кlэкlыу къонэ, Домбейм илъэспсом зэркlыфу цыр зэхуэдизу тет. Яинагъкlэ тlури зэхуэдиз ауэ Бизоным ипlкъыр егъэзыха хуэду зэрщытым шъхьакlэ нэхъ быдафэ тоуэр.
 
Домбей лъэпlкъыр тlуэ ягуэч - беловеж домбейрэ (B. b. bonansus) кавказкъаукъаз домбейрэ (B. b. caucasus). КавказКъаукъаз домбейм ицыр нэхъ къуафlцlэ икlи нэхъ бэрину щыт.
 
== Гъашъэр зэрекlуэкlыр ==
Line 22 ⟶ 24:
 
== Здэпсохэр ==
Япэдыду Домбейхэр здэпсоуар Переней полуострэвымхы тlыгуныкъуэм къыщыкlэдзауэ Сыбырым изапэдымикъуэхьапlэм нэгъунэ, абы Инджылызымрэ Скэндинавиэм июгыряишъхъэрэр хэту, а хэкушхуэм мэз закъуэкъым здыкlэсахэр, губгъуэми итахэ. Цlыхум зэпимыуду зэрешъакlуэм шъхьакlэ Домбейр мэздэгу къуэдехэм къыкlыкlэнар. Полшэм иде зы къэнэжьар 1921 гъэм брэконьерхэмбрэкониерхэм яукlа, КавказымКъаукъазым щы къэнэжьар 1926 гъэм яукlа, lуашъхьа Алоус идежь. Идыпсу щыlа Домбейхэр, зоопаркхэм къырагъэкlауэ, специал программэмкlэ, зэфlагъэувэжьыным шъхьакlэ. Заповедникхэм: Полшэм, Урысыхум, ЛитвэмЛитуэм, МолдлвэмМолдавиэм, Укрэинэм, КэвказымКъаукъазым джоуэ.
 
== Шэныр ==
Домбейхэр гупурэ мэпсоухэ щым къыщыкlэдзауэ тlокlым нэгъунэ, джэмрэ шкlэрэ зэхэту. Гупым янэхъыжъыр джэм сытчыгъуи. Гухэм язакъу мэпсоухэ, илъэсым зэ нэхъ джэмхэм гупым яхэмыхьу. Джэмым яхэхьан щыхуэжьэр дунем елъыта: хуабэм, шlыlам, къэру яхуримыкъумэ. Абы шъхьакlэ Домбей зэповедник-зэказникхэм яlыгъхэр ( фlыуэ здагъашхэм ) гур щыхуэм иде джэмхэм яхэхьафыну, дунер фlымэ. Хуиту псо Домбейхэр август-сентябрмшыщхьэIу – фокIадэм яхохьа джэмхэм. Гухэр зэпеуэн кlадзэмэ хьалъу зауlажьинкlи мэхъур. Шlымахуэм гуп зтlущыр зэхыхьауи мэхъу зыгупышху, гу зтlущи яхэту. Джэмыр мэзибгъукlэ псэф. МаймрэНакъыгъэмрэ - иэлымрэмэкъуауэгъуэ язэхуакум малъхуэхэ.
 
[[Category:Wp/kbd]]