Уикипедиэ

Гималайхэр версиехэм я зэщхьэщыкӀыныгъэхэр

Browse history interactively
← Япэ ит зэгъэзэхуэжыныгъэрКъыкӀэлъыкӀуэ зэгъэзэхуэжыныгъэр →
Content deleted Content added
VisualWikitext
цӀ r2.6.5) (робот изменил: bo:ཧི་མ་ལ་ཡ
цӀ r2.6.4) (робот изменил: mn:Гималай; косметические изменения
8 сатырыр
|region =
|CoordScale = 10000000
| здэщыӀэр = [[File:Flag of Afghanistan.svg‎|20px]][[Афганистэн|Афганистэн]]<br />[[File:‎Flag of Bhutan.svg|20px]][[Бутан|Бутан]]<br />[[File:Flag of India.svg‎|20px]][[Индиэ|Индиэ]]<br />[[File:‎Flag of the People's Republic of China.svg|20px]][[Хъутей|Хъутейй]]<br />[[File:Flag of Myanmar.svg‎|20px]][[Мианма|Мианма]]<br />[[File:Flag of Nepal.svg‎|20px]][[Непал|Непал]]<br />[[File:‎Flag of Pakistan.svg|20px]][[Пакистэн|Пакистэн]]
| къущхьэ зыхэтыр =
| къыщыхэкӀар =
14 сатырыр
| кӀыхьэгъыр = 2,900 км
| бгъуагъыр = 350 км
| Ӏуащхьэ нэхъ лъагэр = [[Джомолунгма|Джомолунгма]]
| лъэгагъэр = 8848
| япэрей дэкӀыгъуэр =
20 сатырыр
| commons = Himalaya
}}
'''Гималайхэр''' ([[Санскрит|санскрит]] ''हिमालय'' «''уэсым и шӀыналъэ''», [[Хиндубзэ|хин-бзэ.]] ''हिमालय'', [[Непалыбзэ|неп-бз.]] ''हिमालय'', {{Lang-zh|喜馬拉雅山脈}}) — [[ШӀыгу|ШӀыгум]] и Ӏуашъхьэ нэхъ индыдэхэра. Гималайхэр [[Тибет бгылъэ|Тибет бгылъэмрэ]] [[Индрэ Гангрэ я сэтей|Индрэ Гангрэ я сэтей]] зэхуакум дэт.
 
Гималайхэм я шӀыпӀэр [[Индиэ|Индиэм]], [[Непал|Непалым]], [[Хъутей|Хъутеим]] ([[Тибет|Тибетыр]]), [[Пакистэн|Пакистэным]], [[Бутан (къэрал)|Бутаным]] хеубыдэ.
26 сатырыр
Гималай Ӏуашъхьэхэр [[Курыт Азиэ|Курытымрэ]] [[Ипшъэ Азиэ|Ипшъэ Азиэмрэ]] я зэхуэзэпӀэм дежь хэт, и кӀыхьэгъыр км 2,400 фӀокӀыр, и бгъуагъыр км 350 хуэдиз мэхъу. [[Шытх (къущхьэ)|Шытххэм]] я курытыгъуэ лъэгагъыр метрэ 6, 000 хуэдиз мэхъур, нэхъ лъагэдыдэр 8, 848 метрэ - Ӏуашъхьэ [[Джомолунгма|Джомолунгмара]]. Абым пэмыкӀыу Ӏуашъхьипшъ хэт зи лъэгагъхэр метрэ 8, 000 фӀэкӀыу.
 
Дуней зэхэтыкӀэм къышъхьэхэм дежь джылэ дэсым [[Хьэцэпэцэ|хьэцэпэцэ]] лӀэужъыгъэ зытӀущрэ кӀэртофрэ нэхъ ямгъэкӀыф шъхьэкӀэ я нэхъыбэр [[Мэкъумэш|мэкъумэшым]] лэжьыгъэм пылъхэ, Ӏуашъхьэ задагъэм губгъуэ террасахэр трашъыхьу.
 
== Хэкумэтхыр ==
 
Гималайхэр [[Индрэ Гангрэ я сэтей|Индрэ Гангрэ я сэтейм]] я шъхьэщыту макӀуэ, щэуэ я лъэгагъыр хэхъурэ дэкӀуеуэ, япэрытхэр [[Шивалик|Шивалик]] Ӏуашъхьэхэра, абыхэм яужкӀэ кӀуэхэр [[Гималай цӀыкӀухэр|Гималай цӀыкӀухэр]] ( абым хэту шытххэр [[Пир Панджал|Пир Панджал]], [[Дхаоладхар|Дхаоладхар]] пэмыкӀхэри) абыхэм къахэгъэкӀауэ къуэ кӀыхьхэмкӀэ ([[Катманду (къуэ)|Катманду]], [[Кашмир (къуэ)|Кашмир]] пэмыкӀхэр) [[Гималаишхуэхэр|Гималаишхуэхэр]] ирокӀуэ, ар мэгуэчыр лъэныкъуэху - Ассам, Непал, Кумаон, Пенджаб ГималайхэмкӀэ джоуэ.
 
Ӏуашъхьэ метрэ 8, 000 фӀэкӀхэр Гималаишхуэхэм хэтхэра, дэкӀыпӀэ нэхъ лъахъчэ дыду а къушъхьэхэм яӀэхэм я лъэгагъыр метрэ 4, 000 фӀокӀхэ. Гималаишхуэхэм нэхъыбу я зэхэтыкӀэр алп шытхху кӀуэуэ Ӏуашъхьэхэр, лъэгапӀэхэр ину зэшъхьэщыкӀху, [[Мылэщ|мылэшъ]] инхэр ятелъу (я инагъыр мин 33 км² фӀэкӀху). КъуэкӀыпӀэмкӀэ а шытхыр [[Брахмапутра|Брахмапутра]] и къуэладжэм пеупкӀыр, къуэхьэпӀэмкӀэ [[Инд|Индым]] ем (а псы лъэшитӀым шытхым и лъэныкъуитӀыр къахъуреихь мэхъур).
 
Гималай цӀыкӀухэм я Ӏуашъхьэхэр нэхъыбэм метрэ 2, 400 носхэ, къуэхьэпӀэ лъэныкъуэ къуэдем дежь метрэ 4, 000 фӀокӀхэ.
44 сатырыр
Гималайхэм [[Индрэ Гангрэ я сэтей|Индиэ губгъуэжъымрэ]] [[Тибет бгылъэ|Тибет бгылъэмрэ]] зэпечыр. Ӏуашъхьэхэм я ипшъэ егъэзыхыгъуэхэр жьыбгъэ гъэхэмкӀэ къеуэхэм я тегуплӀэныгъэм кӀохуэхэ, я цӀэр а жьыбгъэхэм [[Муссонхэр|муссон]]. Гъэмахуэм уэ бжыгъэ къохыр а лъэныкъуэм - къуэкӀыпӀэмкӀэ мм 4, 000 носыр, къуэхьэпӀэмкӀэ мм 1, 000 носхэр. Абым емылъытауэ ишъхъэрэ егъэзыхыгъуэхэр континент хьэйуам пышъа - шӀыӀу, гъушъу щытым.
 
Ӏуашъхьэхэм я лъагапӀэхэм дежь, гъэмахуэм шӀэӀэгъуэр -25 &nbsp;°C фӀокӀхэ, шӀымахуэм -40 &nbsp;°C фӀэкӀыу йохухыр. Абым пэмыкӀыу бэуэ жьы уае къоуэ, жым и псынкӀагъыр 150 км/сэхь. нэсу, дуней кӀэх зэхъуэкӀыгъуи.
 
=== Мылэщхэр ===
 
Гималайхэм я [[Мылэщ|мылэщхэм]] я инагъыр мин 33 км² мэхъур, [[Уэс|уэсу]] ярылъыр абыхэм - мин 6,6 км³ хуэдиз. Мылыщэхэр я нэхъыбэм Ӏуэашъхьэ нэхъ инхэм, лъагэхэм я шъхьэгу хъуреягъым телъхэ. Мылыщэ нэхъ кӀыхьу щытхэр - [[Ганготри|Ганготримрэ]] [[Зема|Земамрэ]] (км 26), [[Ронгбук|Ронгбук]]-ри яхэту, [[Джомолунгма|Джомолунгмам]] и ишъхъэрэ егъэзыхыгъуэм телъыр. Мыл къуэхэр, мыл ехуэххэмрэ мыл дурэчхэмрэ счыгъуи зызэрахъуэкӀ. [[ТкӀуэпс|ТкӀуэпс]] мылыщэхэм къакӀэжыр псышхуэ мэхъухэ — [[Брахмапутра|Брахмапутра]], [[Ганг|Ганг]], [[Инд|Инд]].
 
== Ӏуашъхьэ нэхъ лъагэхэр ==
59 сатырыр
! Къэралыр
|-
| [[Джомолунгма|Джомолунгма]]
| 8 848
| [[Непал|Непал]] • [[Хъутей|Хъутей]]
|-
| [[Канченджанга|Канченджанга]]
| 8 586
| [[Непал|Непал]] • [[Индиэ|Индиэ]]
|-
| [[Лхоцзе|Лхоцзе]]
| 8 516
| [[Непал|Непал]] • [[Хъутей|Хъутей]]
|-
| [[Макалу|Макалу]]
| 8 463
| [[Непал|Непал]] • [[Хъутей|Хъутей]]
|-
| [[Чо Ойу|Чо Ойу]]
| 8 201
| [[Непал|Непал]] • [[Хъутей|Хъутей]]
|-
| [[Дхаулагири|Дхаулагири]]
| 8 167
| [[Непал|Непал]]
|-
| [[Манаслу|Манаслу]]
| 8 156
| [[Непал|Непал]]
|-
| [[Нанга Парбат|Нанга Парбат]]
| 8 126
| [[Пакистэн|Пакистэн]]
|-
| [[Аннапурна|Аннапурна]]
| 8 091
| [[Непал|Непал]]
|-
| [[Шиша Пангма|Шиша Пангма]]
| 8 012
| [[Хъутей|Хъутей]]
|-
|}
182 сатырыр
[[mk:Хималаи]]
[[ml:ഹിമാലയം]]
[[mn:Гималайн нурууГималай]]
[[mr:हिमालय]]
[[ms:Himalaya]]
Къыздырахар: "https://kbd.wikipedia.org/wiki/Гималайхэр"