Сауд Хьэрыпей версиехэм я зэщхьэщыкӀыныгъэхэр

Content deleted Content added
цӀ r2.7.1) (робот изменил: ar:السعودية, lez:Сауди Арабистан
цӀ r2.7.2) (робот удалил: as:চৌদি আৰব; косметические изменения
13 сатырыр
|region =
|CoordScale =
|Бзэхэр = [[Хьэрыпыбзэ|хьэрыпыбзэ]]
|Щыхалъхьар = [[23 сентября]] [[1932]]
|Къалэ нэхъыщъхьэр = [[Эр Рияд|Эр Рияд]]
|ӀэнатӀэ хабзэр = [[Пэштыхьей ӀэнатӀэпӀашъхьэ|Пэштыхьей ӀэнатӀэпӀашъхьэ]]
|Къалэ нэхъ инхэр = [[Эр Рияд|Эр Рияд]]
|Тхьэмадэхэм я пӀэхэр = [[Пэштыхь|Пэштыхь]]
|Тхьэмадэхэр = [[Абдаллэ ибн Абдэл Азиз|Абдаллэ ибн Абдэл Азиз]]
|Нэхъышъхьэ диныр = [[Мыслимэндин|Мыслимэндин]]
|И инагъымкӀэ и пӀэр = 13
|ШӀыпӀэр = 2 218 000
33 сатырыр
|ВКӀуП-мкӀэ и пӀэр = 27
|ВКӀуП-цӀыхум техуэр = 20,700
|Валутэр = [[Сауд реал|Сауд реал]]
|Доменхэр = [[.sa]]
|Телефон кодыр = 966
39 сатырыр
|Гулъытыгъуэ =
}}
'''Пэштыхьей Сауд Хьэрыпей''' ({{lang-ar|المملكة العربية السعودية - эл-Мамлака эл-Арабийе эс-Суудийе}}) — [[Азиэ|Азиэм]] хэт къэрал, [[КъуэкӀыпӀэ Гъунэгъу|КъуэкӀыпӀэ Гъунэгъум]]. Къалэнэхъышъхьэр — [[Эр Рияд|Эр Рияд]].
 
== Хэкумэтхыр ==
57 сатырыр
Пэсырем [[Хьэрып хы тӀыгуныкъуэ|Хьэрып хы тӀыгуныкъуэм]] джуртрэ хьэрып лъэпкъхэмрэ исхэт. Абдежыры дунем и зы дин нэхъ иныр къызхэкӀар [[Мыслимэндин|мыслимэныгъэр]].
 
632 гъэм [[Хьэрып халифэт|Хьэрып халифэтыр]] халъхьэ, и къалэ нэхъышъхьу хъур [[Мекка|Мекка]]. И шӀыпӀэхэр бжыгъу хохъуэ [[Хьэрып хы тӀыгуныкъуэ|Хьэрып хы тӀыгуныкъуэм]] щымыхъукӀэ [[КъуэкӀыпӀэ Гъунэгъу|КъуэкӀыпӀэ Гъунэгъур]] зэрщыту хохьэ, [[Еуропэ|Еуропэмрэ]] [[Африкэ|Африкэмрэ]] я лъэныкъуэ гуэрэхэри.
 
[[Хьэрып халифэт|Хьэрып халифэтыр]] зэхэхуа щыхъум [[Хьэрып хы тӀыгуныкъуэ|Хьэрып хы тӀыгуныкъуэм]] [[Уэсмэн империэ|уэсмэн]] ӀэнатӀэр къохьэри XVI лъэхъэнэм идежь зэр шӀыпӀу еубыд.
 
XVIII лъэхъэнэм и курытым , зыкъэӀэтыгъуэ быгъэ екуэкӀа яуж, япэрей Сауд къэрал къыхокӀ, илъэс 73 щыӀэуэ, яужым уэсмэныдзэм пэщымтыфу хокӀуадэ. И пэштыхь хъур [[Мухьэмэд ибн Сауд|Мухьэмэд ибн Сауд]].
 
1824 гъэм етӀуанэ Сауд къэрал мэхъур, лъэпкъ [[Рашидихэр|Рашидихэм]] я дзэм пэмыщытыфу хокӀуадэ. Саудхэ я лъэпкъыр [[Кувейт|Кувейтым]] йокӀхэ.
67 сатырыр
1902 гъэм [[Абдэл Азиз ибн Сауд|Абдэл Азиз ибн Саудым]] [[Эр Рияд|Эр Риядыр]] еубыд, 1912-м — [[Нэджд|Нэдждыр]], [[Хьэрып|Хьэрыпым]] икум хэт хэкужъ. 1926 гъэм [[Абдэл Азиз ибн Сауд|Абдэл Азиз ибн Саудыр]] [[Хиджаз|Хиджазым]], хьэрып къэралым и пэштыхь мэхъур, [[Япэрей дунейпсо зауэ|Япэрей дунейпсо зауэр]] щекӀуэкӀым хуитыныгъэ къишта. 1932 фокӀадэм и 23 [[Хиджаз|Хиджазымрэ]] [[Нэджд|Нэдждымрэ]] зэгохьэхэ Сауд Хьэрыпей зыуэ.
 
1930 гъэхэм и кӀэм [[Хьэрып хы тӀыгуныкъуэ|Хьэрып хы тӀыгуныкъуэм]] [[Фатэгын|фатэгын]] бэуэ хэлъу къагъуэтыр. Я елэжьыныр щыкӀадзар [[ЕтӀуанэ дунейпсо зауэ|ЕтӀуанэ дунейпсо зауэр]] щиухам яуж, 1946 гъэм.
 
Фатэгын лэжьыгъэм къэралым къыхихамкӀэ социал реформэ бжыгъэхэр ирагъэкӀуэкӀа, инвраструктурэ кӀэуэ яшъа.
74 сатырыр
[[File:Abdullah of Saudi Arabia.jpg|thumb|right|150px|Пэштыхь [[Абдалла ибн Абдел Азиз|Абдалла ибн Абдель Азиз]]]]
{{Main|Сауд Хьэрыпейм и къэрал-политикэ зэхэтыкӀэр}}
Сауд Хьэрыпейр пэштыхьей къэралу щыт. Къэралым и тхьэмаду тетыр пэштыхь [[Саудит|Саудит]] лъэпкъым щыщу. Къэралым и конституциу щытыр [[КъурӀэн|КъурӀэн]], хабзэдэгъэкӀымрэ мэхьчэмэмрэ зытетхэр — [[Шэриат|Шэриатыра]], абыми пэштыхьэм и ӀэнатӀэмрэ и пӀалъэхэмрэ еубыд.
 
ХабзэгъэзанкӀэ лъэжьыгъэм пылъыр [[Сауд Хьэрыпейм и Министырхэм я хасэ|Министырхэм я хасэра]], хабзэдэгъэкӀым - [[Мэджлыс аш Шура|Мэджлыс аш Шура]]. Къэралым сыт хуэдэ партии къадэкъым.
 
Къэралыгъуэ дину щытыр [[Мыслимэндин|мыслимэныгъэ]].
92 сатырыр
[[File:Mamlaka .jpg|thumb|right|Kingdom Centre — пэштыхьейм и унэ нэхъ лъагэ]]
{{Main|Сауд Хьэрыпейм и экономикэр}}
Къэралым и экономикэр зтетыр [[Фатэгын|фатэгын]] къыкӀэхынымрэ и елэжьынымрэ, абым пэмыкӀыу хамэ къэралхэм [[Мекка|Меккэмрэ]] [[Мединэ|Мединэмрэ]] хьэджышъ къакӀуэхэм ятымрэ.
 
Фатэгын къыкӀэхыгъэм къэралым и буджетым 75% хелъхьэ, ВКӀуП-ым 45%. Фэтэгыну и шӀыпӀэм кӀэлъым шъхьэкӀэ Сауд Хьэрыпейр нэхъышъхьу хэт [[ОПЕК|Фэтэгын экспортым пылъ къэралхэм]] я зэгуэтыгъуэм.
 
ЭкономикэмкӀэ къыпылъ къэралхэр — [[Америкэ Штат Зэгуэт|АШЗ]], [[Джэрмэн|Джэрмэн]], [[Джылэ Республикэ Китай|Китай]], [[Япон|Япон]] пэмыкӀхэр.
 
== АдминистрациэмкӀэ и гуэшыгъуэр ==
108 сатырыр
|-
|1
|[[Эл Баха|Эл Баха]]
|[[Эл Баха (къалэ)|Эл Баха]]
|-
|2
|[[Эл Худуд эш Шамалийя|Эл Худуд эш Шамалийя]]
|[[Арар|Арар]]
|-
|3
|[[Эл Джауф|Эл Джауф]]
|[[Эл Джауф (къалэ)|Эл Джауф]]
|-
|4
|[[Эл Мадина|Эл Мадина]]
|[[Медина|Медина]]
|-
|5
|[[Эл Касим|Эл Касим]]
|[[Бурайда|Бурайда]]
|-
|6
|[[Эр Рияд (куей)|Эр Рияд]]
|[[Эр Рияд|Эр Рияд]]
|-
|7
|[[Эш Шаркийя|Эш Шаркийя]]
|[[Даммам|Даммам]]
|-
|8
|[[Асир|Асир]]
|[[Абха|Абха]]
|-
|9
|[[Хаил|Хаил]]
|[[Хаил (къалэ)|Хаиль]]
|-
|10
|[[Джизан|Джизан]]
|[[Джизан (къалэ)|Джизан]]
|-
|11
|[[Мекка (куей)|Мекка]]
|[[Мекка|Мекка]]
|-
|12
|[[Наджран|Наджран]]
|[[Наджран (къалэ)|Наджран]]
|-
|13
|[[Табук|Табук]]
|[[Табук (къалэ)|Табук]]
|}
191 сатырыр
[[arc:ܣܥܘܕܝܐ]]
[[arz:المملكه العربيه السعوديه]]
[[as:চৌদি আৰব]]
[[ast:Arabia Saudita]]
[[av:СагIудиязул ГIарабия]]