Хы МыутӀэ версиехэм я зэщхьэщыкӀыныгъэхэр

Content deleted Content added
цӀ r2.7.1) (робот добавил: krc:Азау тенгиз
цӀ r2.7.2+) (робот добавил: sh:Azovsko more; косметические изменения
13 сатырыр
| кууагъ курытыр = 5—13
| псызэхэжэм и инагъыр = 586 000
| псы хэлъадэхэр = [[Тэн|Тэн]], [[Псыжъ|Псыжъ]]
| шӀыпӀэтхыпхъэр =
| Commons = Sea of Azov
20 сатырыр
 
== ЦӀэр ==
Пэсырем Хы МыутӀэм алыджхэр ''Меотий хыкӀэ'' еджэт, римхэм ''Palus Maeotis'', скифхэм ''Каргалук'', меотхэм ''Темериндэ'' ("Хым Янэ" къырагъкӀыу), хьарыпхэм ''Натшлах'' иэ ''Бахр ал-Азуф'', тыркухэм ''Бахр эл-Ассак'' (Хы ШхъуэнтӀабзэ; иджыре тырку ицӀэр Azak Denizi), генуэзхэмрэ венециэхэмрэ ''Mare delle Zabacche''. Восточнэ слэванхэм хыр къыщашъар I илъэсишъэм, ''Хы ШхъуантӀэ'' траӀуа. Тамэтэрхъэ къэралыр зэрзэфӀэувэрэ ''Урыс Хы'' траӀуэ. Къэралыр зэрыкӀуэдрэ ицӀэр бжыгъэрэ зэрахъуэкӀыр (Самэкуш, Салэкар, Майутис..). XIII илъэсишъэхэм Хы Саксин къытонэ. Тэтэр-монголхэм аргуэру кӀэуэ цӀэхэр ират: ''Балык-денгизрэ'' ''Чабак-денгизрэ''.
 
Зы гупшысыгъэхэмкӀэ ''Чабак-денгизым'' зэрихъуэкӀауэ: ''чабак - дзыбах - забак - азак - азов'' - цӀэр къыхэкӀауэ, ауэ абэ пылъхэкъым. ПэмыкӀ гупшысэгъуэкӀэ ''азэкыр'' - тырку псалъэ, лъахъчэ кыригъэкӀыу. Абы пэмыкӀыу Хым иджыри цӀэ иlахэр: ''Барэл-Азов'' (псы ШъуантӀэ), ''Хы Фракий'' (фракийхэм: генуэхэмрэ венециэхэмрэ къырагъэкӀу), ''Хы Сурож'' (СурожкӀэ иджырей къалэ Судакым Кърым дэтым еджэт) ''Хы Каффа'' (Каффэр - урым быдапӀу щыта, Феодосиэ къалэм иде Къырымым), ''Хы Киммерий'' (киммерийхэм яцӀэкӀэ), ''Акденгиз'' (тырку Хы Хужь), пэжьм нэхъ ирагъэхьчыр иджырей ицӀэр Азов къалэм къытекӀауэ.
 
Езы псалъэ "азовым" шъхьакӀи гупшъэсыгъуэ бжыгъэ щыӀа: полов пщым ицӀу щытауэ Азум (Азуф), Ос лъэпӀкъым яцӀэкӀэ (ассхэм), тырку псалъэ азаным ирагъэхьч - "кӀагъ" "кӀагъым", адыгэ - Ӏузэв. ЗэралъытэмкӀэ иджырей урысыцӀэр XVII илъэсишъэм къыщыкӀэдзауэ къытена, Пименым итхылъхэм теухуауэ. ИкӀи ицӀэр здытеубыдатэр Тэн ихыжъэрат. Пётр I Азов зекӀуэхэм ежьа нэуж зэр хыуэ Азов щыфӀашъар.
 
[[ab:Азов амшын]]
98 сатырыр
[[ru:Азовское море]]
[[scn:Mari d'Azov]]
[[sh:Azovsko more]]
[[simple:Sea of Azov]]
[[sk:Azovské more]]