Къаукъаз версиехэм я зэщхьэщыкӀыныгъэхэр

Content deleted Content added
No edit summary
вы уверены, что после „м“ в смысле „метр“ нужна точка? в русском не нужна. Также пробелы внутри скобок
1 сатырыр
[[File:Kaukasus.jpg|thumb|220px]]
'''Къаукъаз''' - [[Еуропэ|Еуропэмрэ]] [[Азиэ|Азиэмрэ]] я гъунапкъэм тету, [[Хы Фlыцlэ|Хы Фlыцlэм]], [[Хы Мыутlэ|Хы Мыутlэм]], [[Хы Каспий|Хы Каспийм]] я зэхуакум дэту. Къаукъаз къушъхьахэм хэт ( Къаукъазышхуэм ) абы къыбгъэдэлъ шlыпlэхэри иубыду: Ипшъэ Къаукъаз ( Къаукъазыпэ ), Ишъхъэрэ Къаукъаз ( Къаукъазкlыб ).
 
Ипшъэ Къаукъазыр [[Урысей|Урысейм]] хеубыдэ, [[Курджы|Курджым]] икъуэ зытlущым щымыхъукlэ.
6 сатырыр
Ишъхъэрэ Къаукъазыр [[Азэрбиджан|Азэрбиджаныр]], [[Апхъаз|Апхъазыр]], [[Ермэлы|Ермэлыр]], [[Ишъхъэрэ Осетиэ|Ишъхъэрэ Осетиэр]], [[Курджы|Курджыр]] джоуэ хеубыдэ.
 
Нэхъ лъагэ пlэр - м. 5 642 ( [[Ӏуащхьэмахуэ|lуащхьэмахуэ]] )
 
== Къэрал хэтхэр ==
49 сатырыр
== Хэкумэтх ==
 
Къаукъазым шlыуэ иубыдыр мин 440 км², абы шlыпlэ хэтхэр: Ипшъэ Къаукъаз ( Къаукъазыпэ ), Къаукъазышхуэ, Къаукъазкlыб губгъуэхэр ( Курамрэ Араксымрэ я псыхъуэхэр, Колхидэмрэ джоуэ ), Къаукъаз Цlыкlур, Джавахет-Ермэл бгыхэр ( я ипшъэ-къуэкlыпlэ лъэныкъуэр ).
 
Ипшъэ Къаукъазым ипашъхьам Ставропол бгыхэр ит ( Нэхъ илъагапlэр lуашъхьа Стрижамент, м. 831 хъууэ ) Псыжъ-Хы Мыутlэ губгъуэмрэ Тэрч-Гум губгъуэхэмрэ зэхигъэкlыу. Ипшъэ Къаукъазым Тэрчымрэ Сунжэмрэ я зэхуакум тэрч-джабэхэмрэ сунжэ-джабэхэмрэ дэлъ я зэхуакум Алханчурт къуэр ирикlу.
 
Къаукъазышхуэм икъушъхьа зэхэтыкlэр мэгуэч '''Къуэхьапlэмкlэ''', хомурэ Тэман хы тlыгуныкъуэм къыщыкlэдзауэ дэкlуэурэ [[Ӏуащхьэмахуэ|lуащхьэмахуэ]] нэсыху ( инэхъ лъагапlэр - м. 5 642 ). '''Iуашъхьэшхуэ Курытхэмкlэ''' ( [[Ӏуащхьэмахуэ|lуащхьэмахуэрэ]] [[Къэзбэч lуащхьэ|Къэзбэч lуащхьэрэ]] я зэхуакум ), '''Къуэкlыпlэмкlэ''' [[Къэзбэч lуащхьэ|Къэзбэч lуащхьэ]] идежь къыщыкlэдзауэ Апшерон хы тlыгуныкъуэм нэс ехын кlидзу. Курыт лъэныкъуэр lуашъхьахэм зэву ирокlуэ, къуэкlыпlэмрэ къуэхьапlэ лъэныкъуэхэмрэ бгъуэуэ макlуэхэ. Къаукъазышхуэм иlуашъхьахэм Ипшъэ Къаукъазымрэ Къаукъаз кlыбымрэ зэхагъэкlыр я гъунапкъу ирикlуу.
 
== Лъэпкъхэр ==
59 сатырыр
Къаукъаз лъэпкъхэр гуп щыуэ мэгуэчхэ:
 
* '''Къаукъазыбзэ лъэпкъхэр:''' ''[[абазэхэр]], апхъазхэр, авэрхэр, агулхэр, [[адыгэхэр]], арчинхэр, андийхэр, ахваххэр, багулалхэр, бежтинхэр, ботлыхэр, будуххэр, гинуххэр, годоберинхэр, гунзибхэр, даргинхэр, дидойхэр, ингушхэр, каратинхэр, крызыхэр, курджы-джуртхэр, курджыхэр, лэкъхэр, лезгинхэр, мычгышхэр, рутулхэр, табасаранхэр, тиндийхэр, удинхэр, хваршинхэр, хиналугхэр, цахурхэр, чамалалхэр'' джоуэ, пэмыкlхэри.
* '''тыркубзэ лъэпкъхэр:''' ''азэрбиджанхэр, балъкъэрхэр, къэрэшейхэр, къумукъухэр, нэгъуэйхэр, тырку-месххэр.''
* '''къэжэрыбзэ ( ираныбзэ ) лъэпкъхэр:''' ''къушъхьа джуртхэр, курдхэр, осетинхэр, талышхэр, тытхэр.''
* '''пэмыкl индоеуропей лъэпкъхэр:''' ''ермэлыхэр, алыджхэр, урысхэр.''