Уикипедиэ

Азгъей версиехэм я зэщхьэщыкӀыныгъэхэр

Browse history interactively
← Япэ ит зэгъэзэхуэжыныгъэрКъыкӀэлъыкӀуэ зэгъэзэхуэжыныгъэр →
Content deleted Content added
VisualWikitext
цӀ r2.7.3) (робот изменил: lad:Abhazia
No edit summary
1 сатырыр
{{Country
|АдыгэцӀэр = АпхъазАзгъей Республикэ
|ИцӀэдыдэр = {{lang-ab|Аҧсны Аҳәынҭқарра}}</br>{{Lang-ru|Республика Абхазия}}
|ИцӀэм еуэ = АпхъазымАзгъейм
|Нып = Flag of Abkhazia.svg
|Дэмыгъэ = Abkhazia COA.svg
12 сатырыр
|region =
|CoordScale =
|Бзэхэр = [[АпхъазыбзэАзгъэбзэ|апхъазыбзэрэазгъэбзэрэ]] [[урысыбзэ|урысыбзэрэ]]
|Щыхалъхьар = VIII лъэхъэнэм АпхъазАзгъэ пэштыхьей хуэду
|Хуитыныгъэм и махуэ = 1994 щакIуэгъуэм и 26
|КъызхэкӀар = [[КурджыХъырцей|КурджымХъырцейм]]
|Зэпаубыд статус = true
|ДипломатиэмкӀэ къэзылъытэ = [[Урысей]], [[Венесуэлэ]], [[Никарагуа]], [[Науру]]
26 сатырыр
|ШӀыпӀэр = 8600
|Псым и процентыр = куэдкъым
|Этнохоронимыр = апхъаз (абазэ)азгъэ, [[Абазэхэр|апхъазхэр (абазэхэр)азгъэхэр]]
|ДжылэмкӀэ и пӀэр =
|Джылэр = 250 000
41 сатырыр
|Гулъытыгъуэ = <!-- <references/> -->
}}
'''АпхъазАзгъей Республикэ''', '''АпхъазАзгъей''' ({{lang-ab|Аҧсны Аҳәынҭқарра, Аҧсны — Апсны́}} (къикlыр «Апсхэм якъэрал», {{Lang-ru|Республика Абхазия, Абхазия}}) — КъуэхьапlэмКъуэхьапӀэм Къэукъазым иде хэт, Хы ФlыцlэмФӀыцӀэм и ипшъэ-къуэкlыпlэкъуэкӀыпӀэ lуфэмӀуфэм идей. ИцlэдыдэрИцӀэдыдэр псоуэ: Аҧсны Аҳәынҭқарра ( АпхъазАзгъей Республикэ ).▼
[[File:Abkhazia02.png|thumb|right|250px]]
[[File:Ridge view from pitsunda cape.jpg|thumb|left|200px|Abkhazia]]
▲'''Апхъаз Республикэ''', '''Апхъаз''' ({{lang-ab|Аҧсны Аҳәынҭқарра, Аҧсны — Апсны́}} (къикlыр «Апсхэм якъэрал», {{Lang-ru|Республика Абхазия, Абхазия}}) — Къуэхьапlэм Къэукъазым иде хэт, Хы Фlыцlэм и ипшъэ-къуэкlыпlэ lуфэм идей. Ицlэдыдэр псоуэ: Аҧсны Аҳәынҭқарра ( Апхъаз Республикэ ).
Къалэ нэхъышъхьар - [[Согъум]].
 
== Тхыдэ ==
Къэрал джоуэ АпхъазымАзгъейм зэфlэувэнзэфӀэувэн щыкlидзарщыкӀидзар VI илъэсишъэхэм, икъалэ lаташъхьуӀаташъхьу Лыхныр. Къэру къыщиштар Леон I щытехьам., АпхъазырАзгъейр Визэнтиэм хэкlыухэкӀыу хуит щыхъур VIII илъэсишъэхэм, Леон II щытехьам. Апщыгъуэм АпхъазымАзгъейм Курджым икъуэхьапlэикъуэхьапӀэ лъэныкъуэри хиубыдэт. Къэралым лъэпlкълъэпӀкъ дэсхэтэр: апхъазхэразгъэхэр, курджы лъэпlкълъэпӀкъ: рачин, гурий, имерет, мегрел, сууан... Апхъаз къэралымАзгъейм къалэ, быдапlэбыдапӀэ, чылисэ бжыгъэ иlатиӀат. Къалэ lэташъхьарӀэташъхьар япlэкlэяпӀэкӀэ Анакопиэм (Афон КlэмКӀэм ) щыlащыӀа, яужым 806 гъэм Кутаис куэча.
 
975 гъэм Апхъаз къэралырАзгъейр Курджым хохьа икъэрур XI-XIII илъэсишъэхэм фlыуэфӀыуэ зэфlэуваузэфӀэувау. АпхъазырАзгъейр зэрхэхьар пщы-унэхэр Багратхэрэ Леонхэрэ благъэ зэхохъури абыкlэабыкӀэ нэхъри зэрагъэубыд.
 
XV илъэсишъэхэм Курджы къэралыр зэхохур. АпхъазАзгъей пщыхэр Чачба лъэпlкъымлъэпӀкъым щыщхэр АпхъазымАзгъейм Къэрал Хуит траlуэтраӀуэ. Адрей апхъазазгъэ пщыхэмрэ, мигрел пщы Дадиани лъэпlкъмрэлъэпӀкъмрэ япэщытахэ.
 
XVI илъэсишъэхэм Усмэн ПэштыхьПэштыхьейм Къэралыр къэныкъуэнкъеныкъуэкъу мэхъу Апхъазымрэ КъэхьпlэАзгъеймрэ КурджымрэХъырцеймрэ. Хы ФlыцlэмФӀыцӀэм иlуфэмиӀуфэм быдапlэбыдапӀэ бжыгъэ ещыр ( Согъум-Къалэ, Поти, Iанапэ... ) икъэрур хэкум зэфlигъэувузэфӀигъэуву. 1809 гъэм апхъазазгъэ пщыхэм ягугъэкlэягугъэкӀэ Урысейм хохьахэ Александр I абы хуэарэзыуэ.
 
1918 гъэм Курджым хохьа.
1921 гъэм Совет Социал Республикэ АпхъазАзгъей мэхъу
1931 гъэм Аутоном Совет Социал Республикэ мэхъу КурджымХъырцейм хэту
1990 гъэм АпхъазырАзгъейр аргуэру Совет Социал Республикэ мэхъу
2008-2009 гъэхэм Урысеймрэ, Никарагуамрэ, Венесуэлэмрэ, Науру къэралхэм АпхъазырАзгъейр къэрал хуиту къалъыту тхылъхэм яlэташъхьахэмяӀэташъхьахэм lапэӀапэ кlадзкӀадз.
 
== Джылэр ==
Джылэ бжыгъэ ирагъэкlуэкlамкlэирагъэкӀуэкӀамкӀэ 2003 гъэм АпхъазымАзгъейм 215 972 цlыхуцӀыху дэс.
 
== Бзэхэр ==
Къэралым иlаташъхьаиӀаташъхьа бзэр - АпхъазыбзэАзгъэбзэ. Урысыбзэр апхъазэбзэмазгъэбзэм хуэдуи къэралыбзу къалъытэ. АпхъазымАзгъейм лъэпlкъулъэпӀкъу ису хъуар ябзэмкlэябзэмкӀэ хуит щытыну: псэлъэну, тхэну Кэралым арэзы ешъ.
 
== Диныр ==
'''АпхъазымАзгъейм инэхъыбэр Чыристан диным пылъхэ. КlэупшlакlуэКӀэупшӀакӀуэ 2003 гъэм джылэм ирагъэкlуэкlамирагъэкӀуэкӀам къыхэкlаркъыхэкӀар мыра:'''▼
[[Файл:PitsundaCathedral.jpg‎‎‎‎‎|left|thumb|''Чылисэ Пицундэм'']]
▲'''Апхъазым инэхъыбэр Чыристан диным пылъхэ. Кlэупшlакlуэ 2003 гъэм джылэм ирагъэкlуэкlам къыхэкlар мыра:'''
* Чыристану - 60 %
* Мыслимэну - 16 %
* ЛъэпlкъЛъэпӀкъ диныжъым пылъу - 3 %
* ПэмыкlПэмыкӀ динхэр - 15 %
* Джэуап зымтыфахэр - 6 %
 
== Администрациэ гуэшыгъуэр ==
{{Main|АпхъазАзгъейм и администрациэ гуэшыгъуэр}}
Азгъейр къедзыгъуи 7-кӀэ гуэча, къедзыгъу хъуам къалащхьэ яӀэ.
Апхъазыр куей 7 гуэча, хэку къэс къалэ нэхъушъхьа дэт.
 
{| class="wikitable" style="margin:auto"
! №
! style="text-align:center" | №
! Куейр
! style="text-align:center" | Куей
! Къалэ нэхъышъхьэр
! style="text-align:center" | Администрацэм и къалэр
| rowspan="828" | [[ФайлFile:AdmAskhazia.jpg|250px220px]]
|-
| 1
| [[Гагрэ куейкъедзыгъуэ]]
| [[Гагра]]
|-
| 2
| [[Гудаутэ куейкъедзыгъуэ]]
| [[Гудаута]]
|-
| 3
| [[Согъум куейкъедзыгъуэ]]
| [[Согъум]]
|-
| 4
| [[Гулрыпшъ куейкъедзыгъуэ]]
| [[ГулрыпшГулрыпщ]]
|-
| 5
| [[Очамчыр куейкъедзыгъуэ]]
| [[Очамчыр]]
|-
| 6
| [[Ткуарчал куейкъедзыгъуэ]]
| [[Ткуарчал]]
|-
| 7
| [[Гал куейкъедзыгъуэ]]
| [[Гал]]
|}
 
Абы пэмыкlыупэмыкӀыу къалэ нэхъ инхэмрэ, джылу дэсхэмрэ:
* [[Согъум]] — 43 700
* [[Гагра]] — 10 700
Line 121 ⟶ 118:
 
== ТехьэпӀэхэр ==
* [http://www.abkhaziagov.org ОфициалАзгъей сайтырреспубликэм и Президентпрезидентым Республикэи Апхъазофициал сайтыр]
* [http://www.mfaabkhazia.net/ru ОфициалАзгъей сайтырреспубликэм и МИД-ым Республикэи Апхъазофициал сайтыр]
* [http://www.abkhaziagov.org/ru/state/sovereignty/index.php КонституциэАзгъей иреспубликэм Республикэи Апхъазконституциэр]
 
{{Geo-stub}}
 
[[КатегорияCategory:Къэралхэр]]
[[Category:Азгъей]]
[[Категория:Апхъаз]]
 
[[ab:Аҧсны]]
Къыздырахар: "https://kbd.wikipedia.org/wiki/Азгъей"