Къаукъаз версиехэм я зэщхьэщыкӀыныгъэхэр
Content deleted Content added
No edit summary |
цӀ Reverted edits by 46.4.48.149 (talk) to last revision by MerlIwBot |
||
1 сатырыр
[[File:Kaukasus.jpg|thumb|220px]]
'''Къаукъаз''' — [[Еуропэ|Еуропэмрэ]] [[Азиэ|Азиэмрэ]] я гъунапкъэм тету, [[Хы ФӀыцӀэ]]м, [[Хы МыутӀэ]]м, [[Хы Каспий]]м я зэхуакум дэту. Къаукъаз къушъхьахэм хэт (Къаукъазышхуэм) абы къыбгъэдэлъ шӀыпӀэхэри иубыду: Ишъхъэрэ Къаукъаз (Къаукъазыпэ), Ипшъэ Къаукъаз (КъаукъазкӀыб).
Ишъхъэрэ Къаукъазыр [[Урысей]]м хеубыдэ, [[Курджы|Курджым]] икъуэ зытӀущым щымыхъукӀэ.
Ипшъэ Къаукъазыр [[Азэрбиджан|Азэрбиджаныр]], [[Апхъаз|Апхъазыр]], [[Ермэлы|Ермэлыр]], [[Ипшъэ Осетиэ|Ипшъэ Осетиэр]], [[Курджы|Курджыр]] джоуэ хеубыдэ.
Нэхъ лъагэ пӀэр — м 5 642 ( [[Ӏуащхьэмахуэ]] )
== Къэрал хэтхэр ==
[[File:Caucasus-political-ru.svg|thumb|220px]]
{| align="center"
|-
| [[File:Flag of Azerbaijan.svg|35px|border]] [[Азэрбиджан]] ([[File:Flag of Azerbaijan.svg|25px|border]] [[Нахичеван куей]])
| [[File:Flag of Abkhazia.svg|35px|border]] [[Апхъаз]]
|-
| [[File:Flag of Georgia.svg|35px|border]] [[Курджы]] ([[File:Flag of Adjara.svg|25px|border]] [[Аджариэ]])
| [[File:Flag of Nagorno-Karabakh.svg|35px|border]] [[Къушъхьа-Карабах республикэ]]
|-
| [[File:Flag of Armenia.svg|35px|border]] [[Ермэлы]]
| [[File:Flag of Turkey.svg|35px|border]] [[Тырку|Тырку (КъуэкӀыпӀэ Анатолий)]]
|-
| [[File:Flag of South Ossetia.svg|35px|border]] [[Ипшъэ Осетиэ]]
|}
[[Урысей|Урысейм]] иубыдыр:
{| align="center"
|-
|[[File:Flag of Adygea.svg|35px|border]] [[Республикэ Адыгэ|Адыгэ республикэ]]
| [[File:Flag of Kabardino-Balkaria.svg|35px|border]] [[Къэбэрдей-Балъкъэр]]
|-
| [[File:Flag of Dagestan.svg|35px|border]] [[Республикэ Дагъыстэн|Дагъыстэн республикэ]]
| [[File:Flag of Karachay-Cherkessia.svg|35px|border]] [[Къэрэшей-Шэрджэс]]
|-
| [[File:Flag of Ingushetia.svg|35px|border]] [[Республикэ Ингуш|Ингуш республикэ]]
| [[File:Flag of the Chechen Republic.svg|35px|border]] [[Мычгыш Республикэ|Мычгыш республикэ]]
|-
| [[File:Flag of North Ossetia.svg|35px|border]] [[Республикэ Ишъхъэрэ Осетиэ|Ишъхъэрэ Осетиэ республикэ]]
| [[File:Flag of Stavropol Krai.png|35px|border]] [[Ставропол Къэрал|Ставропол къэрал]]
|-
| [[File:Flag of Krasnodar Krai.png|35px|border]] [[Краснодар Къэрал|Краснодар къэрал]]
|}
== Хэкумэтх ==
Къаукъазым шӀыуэ иубыдыр мин 440 км², абы шӀыпӀэ хэтхэр: Ишъхърэ Къаукъаз (Къаукъазыпэ), Къаукъазышхуэ, КъаукъазкӀыб губгъуэхэр (Курамрэ Араксымрэ я псыхъуэхэр, Колхидэмрэ джоуэ), Къаукъаз ЦӀыкӀур, Джавахет-Ермэл бгыхэр (я ишъхърэ-къуэкӀыпӀэ лъэныкъуэр).
Ишъхърэ Къаукъазым и пашъхьэм Ставропол бгыхэр ит (Нэхъ илъагапӀэр Ӏуашъхьа Стрижамент, м 831 хъууэ) Псыжъ-Хы МыутӀэ губгъуэмрэ Тэрч-Гум губгъуэхэмрэ зэхигъэкӀыу. Ишъхъэрэ Къаукъазым Тэрчымрэ Сунжэмрэ я зэхуакум тэрч-джабэхэмрэ сунжэ-джабэхэмрэ дэлъ я зэхуакум Алханчурт къуэр ирикӀу.
Къаукъазышхуэм и къушъхьэ зэхэтыкӀэр мэгуэч '''КъуэхьапӀэмкӀэ''', хомурэ Тэман хы тӀыгуныкъуэм къыщыкӀэдзауэ дэкӀуэурэ [[Ӏуащхьэмахуэ]] нэсыху (инэхъ лъагапӀэр — м 5 642). '''Iуашъхьэшхуэ КурытхэмкӀэ''' ([[Ӏуащхьэмахуэ|Ӏуащхьэмахуэрэ]] [[Къэзбэч Ӏуащхьэ|Къэзбэч Ӏуащхьэрэ]] я зэхуакум), '''КъуэкӀыпӀэмкӀэ''' [[Къэзбэч Ӏуащхьэ]] идежь къыщыкӀэдзауэ Апшерон хы тӀыгуныкъуэм нэс ехын кӀидзу. Курыт лъэныкъуэр Ӏуашъхьахэм зэву ирокӀуэ, къуэкӀыпӀэмрэ къуэхьапӀэ лъэныкъуэхэмрэ бгъуэуэ макӀуэхэ. Къаукъазышхуэм и Ӏуашъхьэхэм Ишъхъэрэ Къаукъазымрэ Къаукъаз кӀыбымрэ зэхагъэкӀыр я гъунапкъу ирикӀуу.
== Лъэпкъхэр ==
Къаукъаз лъэпкъхэр гуп щыуэ мэгуэчхэ:
* '''Къаукъазыбзэ лъэпкъхэр:''' ''[[абазэхэр]], апхъазхэр, авэрхэр, агулхэр, [[адыгэхэр]], арчинхэр, андийхэр, ахваххэр, багулалхэр, бежтинхэр, ботлыхэр, будуххэр, гинуххэр, годоберинхэр, гунзибхэр, даргинхэр, дидойхэр, ингушхэр, каратинхэр, крызыхэр, курджы-джуртхэр, курджыхэр, лэкъхэр, лезгинхэр, мычгышхэр, рутулхэр, табасаранхэр, тиндийхэр, удинхэр, хваршинхэр, хиналугхэр, цахурхэр, чамалалхэр'' джоуэ, пэмыкӀхэри.
* '''туркубзэ лъэпкъхэр:''' ''азэрбиджанхэр, балъкъэрхэр, къэрэшейхэр, къумукъухэр, нэгъуэйхэр, тырку-месххэр.''
* '''къажэрыбзэ (ираныбзэ) лъэпкъхэр:''' ''къушъхьа джуртхэр, курдхэр, осетинхэр, талышхэр, тытхэр.''
* '''пэмыкӀ индоеуропей лъэпкъхэр:''' ''ермэлыхэр, алыджхэр, урысхэр.''
== Сурэтылъэ ==
<gallery>
image:Zweigipfel.jpg
File:View to the South from Mount Elbrus.jpg
File:Dombai 3760 Gornolyzhnie Trassy.jpg
File:Tsru 052.jpg
File:Ingushetia - Tsey-Loam.jpeg
File:Окрестности Шароя.jpg
File:Кураг.jpg
File:VittfarneGeorgien 155.jpg
</gallery>
[[Category:Къаукъаз|*]]
[[an:Caucas]]
[[ar:القوقاز]]
[[az:قافقاز]]
[[be:Каўказ]]
[[bg:Кавказки регион]]
[[br:Kaokaz]]
[[bs:Kavkaz (geografska regija)]]
[[ca:Caucas]]
[[ce:Ковказ]]
[[ckb:قەوقاز]]
[[cs:Kavkaz (region)]]
[[cv:Арамаçи]]
[[cy:Cawcasws (ardal)]]
[[de:Kaukasien]]
[[el:Καύκασος]]
[[en:Caucasus]]
[[eo:Kaŭkazio]]
[[es:Cáucaso]]
[[et:Kaukaasia]]
[[eu:Kaukasia]]
[[fa:قفقاز]]
[[fi:Kaukasia]]
[[fr:Caucase]]
[[fy:Kaukasus]]
[[gl:Cáucaso]]
[[he:קווקז]]
[[hi:कॉकस]]
[[hif:Caucasus]]
[[hr:Kavkaz (regija)]]
[[hu:Kaukázus (régió)]]
[[hy:Կովկաս]]
[[id:Kaukasus]]
[[io:Kaukazia]]
[[is:Kákasus]]
[[it:Caucaso]]
[[ja:コーカサス]]
[[jv:Kaukasus]]
[[ka:კავკასია]]
[[kk:Кавказ]]
[[ko:캅카스]]
[[krc:Кавказ]]
[[ku:Kafkasya]]
[[ky:Кавказ]]
[[lbe:Ккавкказ]]
[[lez:Къавкъаз]]
[[lt:Kaukazas]]
[[lv:Kaukāzs]]
[[mr:कॉकेशस]]
[[ms:Caucasus]]
[[mzn:قفقاز]]
[[nl:Kaukasus (gebied)]]
[[nn:Kaukasia]]
[[no:Kaukasia]]
[[oc:Caucàs]]
[[os:Кавказ]]
[[pa:ਕਾਕਸ]]
[[pl:Kaukaz (kraina historyczna)]]
[[pt:Cáucaso]]
[[ro:Caucaz]]
[[ru:Кавказ]]
[[sah:Хапхаас]]
[[scn:Caucasu]]
[[sh:Kavkaz (region)]]
[[sk:Kaukaz (geografická oblasť)]]
[[so:Qafqaas]]
[[sq:Kaukazi (regjion)]]
[[sr:Кавказ (регион)]]
[[su:Kaukasus]]
[[sv:Kaukasien]]
[[th:คอเคซัส]]
[[tl:Caucasus]]
[[tr:Kafkasya]]
[[tt:Кавказ]]
[[uk:Кавказ]]
[[vi:Kavkaz]]
[[war:Caucaso]]
[[xmf:კავკაცია]]
[[zh:高加索]]
| |||