Азэрбиджан версиехэм я зэщхьэщыкӀыныгъэхэр

Content deleted Content added
цӀ Bot: Migrating 204 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q227 (translate me)
No edit summary
2 сатырыр
|АдыгэцӀэр = Азэрбиджан
|ИцӀэдыдэр = {{lang-az|Azərbaycan Respublikası}}
|ИцӀэм еуэ = Азэрбиджаным
|Нып = Flag of Azerbaijan.svg
|Дэмыгъэ = Coat of arms of Azerbaijan.svg
|Гоуидзэр = Odlar Yurdu (МашӀо Къэрал)
|Къэрал уэрэдым и цӀэр = Azərbaycan Marşı
|Аудио = National_Anthem_of_the_Republic_of_Azerbaijan_instrumental.ogg
|ШӀыпӀэтхыпхъэм = LocationAzerbaijan.svg
|lat_dir = N|lat_deg = 40|lat_min = 06|lat_sec =
|lon_dir = E|lon_deg = 47|lon_min = 19|lon_sec =
|region = AZ
|CoordScale =
|Бзэхэр = [[азэрбиджаныбзэ]]
|Хуитыныгъэм и махуэ = 1991 жэпуэгъуэм 18
|КъызхэкӀар = [[РССЗ]]
|Къалэ нэхъыщъхьэр = [[Баку]]
|ӀэнатӀэ хабзэр = [[президент республикэ]]
|Къалэ нэхъ инхэр = Баку, Гянджа, Сумгаит, Мингечаур, Нахичеван, Ханкенди, Евлах, Ширван
|Тхьэмадэхэм я пӀэхэр = Президентыр<br /br>Премиер министрыр
|Тхьэмадэхэр = [[Ильхам Алиев]]<br /br>[[Артур Расизаде]]
|И инагъымкӀэ и пӀэр = 112
|ШӀыпӀэр = 86 600
|Псым и процентыр = 1,6
|Этнохоронимыр =
|Джылу дэсымкӀэ и пӀэр = 89
|Джылэр = 9 164 600
|Джылэбжыгъэм и гъэр = 2011
|Джылэм и Ӏувагъыр = 105,8
|ВКӀуП = 94.318 млрд
|ВКӀуП-р гъэ щатар = 2011
|ВКӀуП-мкӀэ и пӀэр = 72
|ВКӀуП-цӀыхум техуэр = 10,340
|Валутэр = [[Азэрбиджаным манат|манат]]
|Доменхэр = [[.az]]
|Телефон кодыр = 994
|Къагъэсэбэп зэманыгъуэхэр = +4
|Гулъытыгъуэ =
|Commons = Azerbaijan
}}
'''Азэрбиджан Республикэ''' ({{lang-az|Azərbaycan Respublikası}})  — [[Къаукъаз|Ипшъэ Къаукъазым]] хэт къэрал. Къалэ нэхъышъхьэр  — [[Баку]].
 
== Хэкумэтхыр ==
{{Main|Азэрбиджаным и хэкумэтх}}
[[Файл:Satellite image of Azerbaijan in March 2003.jpg|thumb|left|Азэрбиджаным и шӀыпӀэтхыпхъэ]]
Азэрбиджаныр Ипшъэ Къаукъазым хэт. И гъунапкъэхэр здыӀухьэхэр: ишъхъэрэмкӀэ  — [[Урысей|Урысейм]]м, къуэхьэпӀэмкӀэ  — [[Ермэлы|Ермэлэймрэ]], [[Курджы|Курджымрэ]]мрэ, ипшъэмкӀэ  — [[Къажэр|Къажэрым]]ым, къуэкӀыпӀэмкӀэ [[хы Каспий]] и Ӏуфэм Ӏохьэ.
 
Къэралым и инагъыр  — 86 600 км².
 
Темперэтурэ курытыхэр щӀышылэм зэрыхъур -10−10°  — +4° С, бадзэуэгъуэм 5°  — +27° С.
 
== Тхыдэр ==
55 сатырыр
I илъэс мин ди лъэхъэнэм ипэм Азэрбиджаным и ишъхъэрэ лъэныкъуэм [[Къаукъаз Албаней]] къэралыр хэтт.
 
VII лъэхъэнэм Азэрбиджаныр [[Хьэрып халифэт|Хьэрып халифэтым]]ым хэта. Ар зэхэхуа яуж Азэрбиджаным и шӀыпӀэм къэрал зытӀущ къыхокӀыр.
 
XIII лъэхъэнэм Азэрбиджаным [[Монголыдзэ|монголыдзэр]] тоуэ.
 
XV-XVIIIXV—XVIII лъэхъэнэм Азэрбиджаныр [[Сефевидхэм я империэ|Сефевидхэм]] я къэралым хэта.
 
XIX лъэхъэнэм и пэм Азэрбиджаныр [[Урысей империэ|Урысейм]] хохьэ, яужырейм и ӀэнатӀэгъуэр къэрал псом щышъхьэщыувэр 1828 гъэм Урысеймрэ [[Къажэр империэ|Къажэрымрэ]] [[Туркманчай тхылъ|Туркманчай тхылъыр]]ыр щыкӀатхам.
 
[[Жэпуэгъуэ револуциэ|Джэпуэгъуэ револуциэм]] яуж Урысейм, 1918-19201918—1920 гъэхэм къэралыр хуиту щыта [[Демократ Республикэ Азэрбиджан]] джоуэ.
 
1920-19911920—1991 гъэхэм [[Азэрбиджан РСС|Азэрбиджан РСС-р]] [[Республикэ Совет Социал Зэгуэтхэр|РССЗ-м]] хэта.
 
1991 гъэм щыкӀэдзауэ Азэрбиджаныр къэрал хуиту щыт.
73 сатырыр
Къэлъытэгъуэ гуэрэхэмкӀэ, 2010 гъэм къэралым джылу дэсыр млн 9 цӀыху.
 
Лъэпкъ нэхъ ину щытхэр (2007): [[азэрбиджанхэр]] (90,6  %), [[лезгинхэр]] (2,2  %), [[урысхэр]] (1,5  %), [[талышхэр]] (0,9  %), [[авархэр]] (0,5  %), пэмыкӀхэрэ.
 
ДынкӀэ нэхъыбэр [[Мыслимэн|мыслимэнхэ]] (>90  %), [[Чыристэн|чыристэнхэ]], [[Иудэн|иудэнхэ]].
 
== Экономикэр ==
{{Main|Азэрбиджаным и экономикэр}}
ВКӀуП-р 2009 гъэмкӀэ здынэсар $88.676  млрд.
 
ВКӀуП зы цӀыхум техуэмкӀэ ($9,809 хуэдиз), къэралым 72-нэ пӀэр иӀыгъ дунем.
85 сатырыр
== Дзэр ==
{{Main|Азэрбиджаным и дзэр}}
Дзэр цӀе  — Лъэпкъ Дзэр Азэрбиджаным ({{lang-az|Azərbaycan Milli Ordusu}}).
 
И бжыгъэр зэрыхъур мин 128,6 хуэдиз.
91 сатырыр
== АдминистрациэмкӀэ гуэчыгъуэр ==
{{Main|Азэрбиджаным администрациэмкӀэ и гуэчыгъуэр}}
Азэрбиджан  — къэрал унитару щыт. АдминистрациэмкӀэ хэку 66 мэгуэш ({{lang-az|rayonlar}}).
 
== ТехьэпӀэхэр ==
98 сатырыр
* [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/aj.html CIA World Factbook] {{Ref-en}}
 
{{Къаукъаз}}
{{Geo-stub}}
 
[[КатегорияКатегориэ:Азэрбиджан]]
 
{{Link FA|ar}}
{{Link FA|eo}}
{{Link FA|la}}
{{Link FA|af}}
{{Link GA|es}}
{{Link FA|es}}