Баренц Хы версиехэм я зэщхьэщыкӀыныгъэхэр

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
26 сатырыр
}}
 
'''Баренц Хы''' ({{lang-no|Barentshavet}}, {{lang-ru|Баренцево море}}, 1853 гъэ хухъу '''Мурманское море''') — [[Урысей|Урысеймрэ]] [[Норуегэ|Норуегэмрэ]] я ишхъэрэ Iуфэм деж Iулъ, Арктикэ хышхуэм и къуэкIыпIэ хы. Хыр ЕуоропэмЕуропэм и ишхъэрэ Iуфэмрэ [[Шпицберген]], [[Франц-Иосиф и щIы]], [[ЩIыщIэ]] архипелагхэмрэ я зэхуакум дэлъщ. И инагъыр 1 424 000 км² мэхъу, и кууагъ нэхъ инхэр 600 метрэм нос. Хым и ипшэ-къухьэпIэ Iыхьэр щIымахуэм щтыкъым, Ишхъэрэ-Атлантикэ уэрым и фIыгъэкIэ. И ипшэ-къуэкIыпIэ Iыхьэр [[Хы Печорэ]] и цIэу къыхагъэщхьэхукIащ. Баренц хым мыхьэнэшхуэ иIэщ кхъухь транспорт зекIуэхэмкIэрэ бдзэжеящэмкIэрэ.
 
== Къызэраплъыхьам и тхыдэ ==
[[Файл:Barents.jpg|thumb|left|120px|Уиллем Баренц]]
Баренц хым и Iуфэм деж ижь лъандэрэ [[саамэхэр|саамэ]] лъэпкъыр Iусщ. Мыдрей лъэпкъхэр (нэхъыщхьэу [[викингхэр|викингхэмрэ]], [[урысхэр|урысхэмрэ]]) Iуфэм деж, зэрабжымкIэ къэтIысын щыщIадзар XI лъэхъэнэм щыщIэдзауэщ. Япэм щыгъуэ урыс документхэм хыр цIэ Iэджэуи иратхэт. 1853 гъэ хухъу хым нэхъыщхьэу зэрыреджэтэр Мурманск хыкIэт.
 
1853 гъэм голлэнд хыерс Уиллем Баренц пщIэ хуащIыу, хым фIащащ Баренц хы.
 
Хыр ухуауэ къаплъыхьын щыщIадзар XIX лъэхъэнэм икухэращ. XX лъэхъэнэм и щIэдзапIэм хым теухуауэ япэ тхылъхэр къыдагъэкIын щIадзащ.
 
== Хэкумэтх ==
Баренц хыр — Атлантикэм и гъунэм деж Iулъ, Арктикэ хышхуэм и къуэкIыпIэ псылъэщ.
 
КъухьэпIэмкIэ и гъунэгъущ — [[Норуегэ Хы|Норуегэ хыр]], ипшэкIэ — [[Хы Хужь|Хы хужьыр]], къуэкIыпIэмкIэ — [[Хы Карск|Хы Карскыр]], ишхъэрэкIэ — [[Арктикэ Хышхуэ|Арктикэ хышхуэр]]. Хым и ипшэ-къуэкIыпIэмкIэ гъэза Iыхьэм [[Хы Печорэ|Хы ПечорэкIэ]] ироджэ.
 
Хым и ипшэ-къухьэпIэ Iыхьэр нэхъыбэу [[фиорд]] джабэ Iуфэу щытщ. И ипшэ-къуэкIыпIэ Iуфэхэр нэхъ захуэу щытхэщ.
 
Баренц хым тIыгу мащIэщ иIэр. ТIыгухэм нэхъ ин дыдэр — [[Колгуев]] тIыгуращ. Ауэ хым тIыгу мащIэ хэтми, ар архипелаг инхэм къаухъуреихь.
 
== ТехьэпIэхэр ==
* [http://www.kolamap.ru/topo/mrsk_1x2.htm Карты Мурманского побережья Баренцева Моря ]
* [http://tapemark.narod.ru/more/12.html Баренцево море] Моря СССР. 1982 гъэ.
* [http://www.mstu.edu.ru/algae/ Определитель водорослей Баренцева моря Шошина Е. В.]
 
== Литературэ ==
* Визе В. Ю., Моря Советской Арктики, щэ къыдагъэкIащ, т. 1, [М.-Л.], 1948 гъэ;
* Есипов В. К., Промысловые рыбы Баренцева моря, Л.-М., 1937 гъэ;
* Танцгора А. И., О течениях Баренцева моря, в кн.: Гидрологические исследования в Баренцевом. Норвежском и Гренландском морях, М., 1959 гъэ;
* И. С. Зонн, А. Г. Костяной. Баренцово море, 272 напэ.
 
{{coord|71|00|0|N|41|00|0|E|display=title}}