Категориэ:Персонэхэр хьарыфылъкӀэ зэхэдзауэ версиехэм я зэщхьэщыкӀыныгъэхэр

Content deleted Content added
цӀ Bot: Migrating interwiki links, now provided by Wikidata on d:q4047087
No edit summary
1 сатырыр
'''Персонэхэр'''
 
[[Category:Тхыгъэхэр|Персонэхэр]]
 
КІыщокъуэ Пщымахуэ и къуэ Алим — лъэпкъыр зэрыгушхуэ хъун усак1уэ ик1и общественнэ лэжьак1уэ.
[[als:Kategorie:Person]]
Хэтхахэр
[[es:Categoría:Biografías]]
 
[[no:Kategori:Personer]]
1 Биографиэ
[[ro:Categorie:Biografii]]
2 Тхыгъэ нэхъыщхьэхэр
[[ru:Категория:Персоналии по алфавиту]]
3 Литературэ
[[simple:Category:People]]
4 ТехьэпIэхэр
[[sr:Категорија:Биографије]]
5 Гулъытэгъуэхэр
[[uk:Категорія:Персоналії за алфавітом]]
 
Биографиэ
 
КІыщокъуэ Алим 1914 гъэм Шэджэм районым хыхьэ Щхьэлыкъуэ къуажэм къыщалъхуащ.
 
Япэ щІыкІэ КІыщокъуэр я къуажэ пэщІэдзэ школым,итІанэ Бахъсэн окружной мэкъумэш ІуэхущІапІэхэм щыхуагъэхьэзыр школым, иужькІэ Орджоникидзе къалэм дэт педагогическэ институтым щеджащ.
 
1935 гъэм Алим институтыр къиухри, щІэныгъэ куу иІэу республикэм къигъэзэжащ,егъэджакІуэ ІэщІагъэр зыІэригъэхьауэ. Ар щылэжьащ егъэджак1уэхэр щагъэхьэзыр курсым, педрабфакым,щІэныгъэ-къэхутакІуэ институтым.1936 гъэм Алим Москва аспирантурэм щІэтІысхьащ. Ар къиуха нэужь,Къэбэрдей-Балъкъэр щІэныгъэ-къэхутакІуэ институтым и директору лэжьащ.
 
Пасэу щІидзащ КІыщокъуэм усэ итхын. Езым къызэриІуэтэжымкІэ,ар тохуэ 1924 гъэм. Усэ тхыным и гур пасэу къызэрыхуэушами,ар усакІуэ зэрыхъуами зыкъомкІэ я фІыщІэ хэлъщ абы и адэ-анэхэмрэ ар Бахъсэн мэкъумэш ІуэхущІапІэхэм щыхуагъэхьэзыр школым а зэманым щезыгъэджа ЩоджэнцІыкІу Алийрэ.Алим усакІуэ гъуэгум гъазэ имы1эу теувауэ къыщилъытэжыр 1934гъэрщ. КІыщокъуэм и усэхэмрэ поэмэхэмрэ зэрыт "Бгы лъапэхэм деж" и япэ тхылъыр 1941 гъэм къыдэкІащ, а гъэм партым хыхьащ икІи июль мазэм ар Хэку зауэшхуэм кІуащ. Ипэ махуэхэм щыщІэдзауэ а зауэр иухыху, КІыщокъуэр яхэтащ ди Хэкур бийм щызыхъумэхэм. Зэрихьа лІыхъужьгъэм папщІэ Алим къратащ орденрэ медалу зыбжанэ. Зауэ нэужьым КІыщокъуэ Алим ІэнатІэ гугъу зыбжанэм пэрытащ: ар лэжьащ КъБАССР-м щІэныгъэ ІуэхухэмкІэ министру, КПСС-м и КъБАССР-м и обкомым и скеретару,Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и Министрхэм я Советым и председателым и къуэдзэу, ди тхакІуэхэм я Союзым и правленэм и унафэщІу,РСФСР-м и ТхакІуэхэм я Союзым и правленэм и секретару, СССР-м и ТхакІуэхэм я Союзым и правленэм и секретару,СССр-м и Литературнэ фондым и правленэм и унафэщІу. КІыщокъуэр зыбжанэрэ СССР-мрэ Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-мрэ я Верховнэ Советхэм я депутату хахащ. Ар делегату щытащ Советскэ тхакІуэхэм я ЕтІуанэ- Еянэ Союзпсо съездхэм. ГъащІэм и Іуэхугъуэ куэд къызэщІаубыдэ КІыщокъуэм и тхыгъэхэм. Ахэр теухуащ лъэпкъ тхыдэмрэ псэукІэщІэмрэ, цІхугъэ лъагэмрэ лэжьыгъэ хьэлэлымрэ,къуэшыгъэмрэ зэныбжьэгъуныгъэмрэ, мамырыгъэр хъумэнымрэ зауэ щІэгъэстхэр сэтей къэщІынымрэ икІи нэгъуэщІ Іуэхугъуэхэми.Абы щыхьэт тохъуэ КІыщокъуэм и тхылъ зыбжанэ. Куууэ икІи гурыхьу щызэпкъырыхащ ди лъэхъэнэм хапІыкІ гуащІафІэм и гурыщІэ къабзэр "Партыр ди пашэу", "Мывэ хуабэ" ,"Я дамэпкъ зэтауэ", "Жьэгу пащхьэ мафІэ" усэ сборникхэмрэ "Хъуэпсэгъуэ нур","Мазэ ныкъуэ щхъуантІэ" романхэмрэ. УсакІуэм итхащ сабийхэмрэ балигъхэмрэ папщІэ поэмэ пщыкІутІ хуэдиз. Сабийхэр дихьэхыу йоджэ "Елбэздыкъуэ","Бажэ пшынэ" ,"Бгы собранэ" жыхуи1э тхыгъэхэм. Балигъхэм ятеухуа поэмэхэм я нэхъыфІщ " Бгы лъапэхэм деж", "Бдзэжьеящэм ипхъу","Адэ"," Колхоз шыгъажэм","Тисей"," Зэшиблымрэ зы псыкъуиймрэ ятеухуа Индийскэ поэмэ" жыхуи1эхэр.
 
КІыщокъуэ Алим и тхыгъэхэр адыгэбзэкІи урысыбзэкІи зыбжанэрэ Налшыкрэ Москварэ къыщыдэкІащ, лъэпкъхэм я бзэкІи - азербайджаныбзэкІэ,лакыбзэкІэ,латышыбзэкІэ,украиныбзэкІэ,эстоныбзэкІэ,молдаваныбзэкІэ къыдэкІащ. Абы иІэщ хамэ къэралыбзэхэмкІи- ангылыбзэкІэ,италыбзэкІэ,французыбзэкІэ,полякыбзэкІэ,чехыбзэкІэ,хьэрыпыбзэкІэ- къыдэкІа тхыгъэхэр. Ар щыхьэт тохъуэ КІыщокъуэ Алим адыгэ литературэмрэ адрей лъэпкъхэм къыхуащІ гулъытэм , хуащІ пщІэм.
И литературнэ зэфIэкIым и инагъкIи, абы къызэщIиубыдэ IуэхугъуэхэмкIи, бгъэдэлъа IэзагъымкIи КIыщокъуэр ди къэралым и усакIуэ пажэхэм ящыщу щытащ. Лъэпкъым и къуэ щэджащэ КIыщокъуэ Алим 2001 гъэм щIышылэм и 29-м дунейм ехыжащ и ныбжьыр илъэс 87-м иту. И уэсятым ипкъ иткIэ абы и хьэдэр щыщIалъхьэжащ и Щхьэлыкъуэ къуажэ. Нобэ езыр къытхэмытыжми, КIыщокъуэ Алим и тхыгъэфIхэмкIэ къыхэнащ илъэс куэдкIэ хьэлэлу зыхуэлэжьа адыгэ литературэм, лъэпкъ щэнхабзэм.
( Категориэ:Усакlуэхэр )