Къуапэ Горн версиехэм я зэщхьэщыкӀыныгъэхэр

'''Къуапэ Горн''' ({{lang-es|Cabo de Hornos}}, {{lang-nl|Kaap Hoorn}}) — архипелаг [[ЩIы МафIэ|ЩIы МафIэм]] и ипшэ дыдэ пIэ. [[Дрейк Iузэв|Дрейк IузэвымкIэ]] гъэзауэ, тIыгу [[Горн (тIыгу)|Горным]] телъщ. Къуапэр зытет тIыгур, япэрей цIыхур ипшэкIэ нэхъ жыжэ дыдэу здынэса щIыпIэу щытшщ.

 

1616 гъэм къуапэр зэIуахауэ щытащ голлэнд хыерс [[Якоб Лемер|Якоб Лемеррэ]] [[Уиллем Корнелис Схаутен|Уиллем Схаутенрэ]]. Схаутен здыщыщ [[Хорн]] къалэм и фэеплъуи, къуапэм фIащауэ щытащ къуапэм и цIэр.

 

Къуапэр хеубыдэр [[Чили]] и нэхъ ипшэ дыдэ регион [[Регион Магаланесрэ Чили Антарктидэрэ|Магаланесрэ Чили Антарктидэрэ]]. Къуапэми континентым къикIыу гъущIгъуэгхэр къокIуэр. Абы нэмыщI Чилим и флотым и Iыхьэхэр къуапэм деж Iутхэщ икIи маякитI тетщ.

 

ЩIыпIэм уэшх куэд къышешхыми, зэрыщIыIэм къыхэкIыу мэзыншэу щытщ. Къуапэм псэщхьэхэм ящыщу нэхъыбэу щыпсэухэр [[Магеллан вымпIу|Магеллан вымпIухэращ]].

 

ЩIыпIэм щыIэ климатыр щIыIэтыIэу щытщ, Антарктидэр зэригъунэгъум щхьа. Гъэмахуэр кIэщIщ, температурэри +10...+12°С нэс дэкIуейуэращ. ЩIымахуэр кIыхьщ, уэс къесхэри куэдрэ телъщ. Уэшхыр куэду гъатхэпэ мазэм къошх, щIыпIэм бжьыхьэр къыщихьэм деж.

 

Абыхэм нэмыщI щIыпIэм къыщепшэ жьыхэр нэхъ псынщIэ дыдэхэм хабжэ. Апхуэдэу жьы къепшэм и нэхъыбэм и псынщIагъыр 30 км/сыхьэтым нэс нос. Иныкъуэхэм деж, жьым и псынщIагъыр 100 км/сыхьэтым нэс докIуейр. ЩIыпIэм ину къышепшэ жьыхэм я ягъэкIэ, къуапэ зыгъэшыпIэм деж япэм кхъухь куэд щIилъэфахэу щытащ. Абдейм щIилъафэ кхъухь куэдхэм ятеухуауэ зэмылIаужыгъуэ зэманхэм, тхакIуэ куэдым тхыгъэ Iэджэхэр ятхащ. Абыхэм ящыщу къыхэпгъэщ хъунущ Жул Верн итха «Джонатан» и кхъухькъутэ тхыгъэр.

 

Къуапэм кхъухькIэ укъыпекIуэкIынур дунейм нэхъ гугъ дыдэу ябж. ЩIыпIэм жьышхуэ къышепшэхэм уэрп инхэр къагъэхъейхэр, зи инагъ метрэ куэдхэм нэс дэкIуей. Псом нэхъ нэхъ гугъыр къуапэм къуэкIыпIэмкIэ укъыикIыу къухьэпIэмкIэ укIуэнуращ. Жьы къепшэхэр къуэкIыпIэ лъэныкъуэмкIэщ и нэхъыбэм здепшэхэри, къухьэпIэмкIэ жьым упыщIэту укIуэнур гугъ ящI. ЩIыпIэм жьышухуэ къышепшэхэм, абыхэм уэрп ин къагъэхъухэм икIи щIы щыIэхэм кхъухь куэд щIрагъэлъэфащ ерэ къуапэ Iуфэм кIэрадзэурэ зэпкъыраудахэщ.

 

Иджырей зэманым япэм кхъухь щIилъэфахэмрэ хыерс хэкIуэдахэмрэ я фэеплъу, иджырей кхъухьхэм зэпеуэ ящIхэр къуапэм къекIуэкIхэу.

 

Къуапэм и цIэр голлэнд къалэ [[Хорн|Хорным]] къытекIыми. Абы и цIэр мыдрей бзэхэм инджылыбзэ ГорнкIэ зэхъуэкIауэ хэхьахэщ. ЭспаныбзэкIэ «Cabo de Hornos» псалъэм къикIыр «Къуапэ хьэку» жиIэу аращ. Ауэ хыерсхэм и нэхъыбэм иджыри къыздэс къуапэм зэреджэр «Бжьакъуэщ».

 

1992 гъэм къуапэм деж албатросым ещхьу монумент тращIхьащ, абдежым дей хыерс хэкIуэдахэм я фэеплъу.

 

Горн къупэр Ипшэ Америкэм и континент Iыхьэм и кIэух пIэуи, континент шелфым и кIэух пIэуи щыткъым. Километрэ 100-кIэ Горным нэхъ ипшэ-къухьэпIэ лъэныкъуэмкIэ щыIэщ тIыгу зэхэт [[Диего-Рамирес]]. Абы и ипшэ дыдэ тIыгуращ Ипшэ Америкэм и кIэух дыдэ пIэуэ щытыр. Континент Iыхьэм нэхъ ипшэ дыдэ пIэуэ щытыр [[Фроуард]] къуапэращ.

 

<center>

<gallery perrow=12 widths="200px" heights="200px">

</center>

 

* [[ПцIы Горн]]

* [[Диего-Рамирес]]

* [[Фроуард]]

 

* [http://www.capehorn-pilot.com/immagini/Charts/10.7%20Cabo%20de%20Hornos.htm Cabo de Hornos {{Ref-en}}]

* [http://www.caphorniers.cl/cabo_miedo/cape_fear.htm Cape Horn and Sea of fear {{Ref-en}}]

{{Chile-stub}}

 

 

[[Категориэ:Чили и хэкумэтх]]