Франклин Делано Рузвелт версиехэм я зэщхьэщыкӀыныгъэхэр
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
1 сатырыр
{{Statesman
| адыгэцӀэ = Франклин Делано Рузвелт
Line 5 ⟶ 4:
| сурэт = Franklin Delano Roosevelt in 1933.jpg
| сурэтым и бгъуагъыр = 280
| псалъэкӀэдзэ =
| ӀэнатӀэпӀэ =
| зэкӀэлъыпыту = 32
| нып = US flag 48 stars.svg
Line 13 ⟶ 12:
| щытехьэр =
| щытекӀар =
| партиэ =
| еджэныгъэ = 1)
| профессиэ = юрист
| япэ итар = Герберт Гувер
| яуж ихьэр = Гарри Трумен
| къыщыхъуар =
| къыздэхъуар = Гайд
| дунем щехыжьар = 12 апреля 1945
| дунем здехыжьар = Гайд
| къыщылъхуам цӀэ траӀуар =
| адэр = Джеймс
| анэр = Сара Делано
| щхьэгъусэр = Элеонора
| быныр = '''
'''
| ӀэпэкӀэдзыр = Franklin Roosevelt Signature.svg
| Commons = Franklin Delano Roosevelt
}}
'''Франклин Делано Рузвелт''' ({{lang-en|Franklin Delano Roosevelt}},
== Гъашъэтхыдэр ==
Къыздэхъуар Гайд Парк къалэм, [[Ниу-Йорк (штат)|Ниу-Йорк]] штатым, унагъуэ къуэлем. [[Гаруард университет|Гаруардымрэ]] [[Колумбиэ университет|Колумбиэ]] университетхэм щеджа, абыхэм юрист щӀэныгъэр зэригъэшъа. [[Теодор Рузвелт|Теодор Рузвелт]] [[АШЗ|АШЗ-м]] и президенту щытар и Ӏыхьлыуэ хуэхъут.
Политикэм щыхэхьауэ, лэжьэн щыкӀидзар Рузвелтым 1910 гъэм, [[АШЗ-м и Демократ партиэ|Демократ партиэм]] синатору щыхагъэкӀым [[Ниу-Йорк (штат)|Ниу-Йорк]] штатым. 1913-1921 гъэм хымкӀэ и министырым и дэӀэпыкъуэгъу мэхъур, хыдзэм ахъчэ нэхъыбэ хэлъхьаным къыдошъыр, [[АШЗ|АШЗ-м]] и президентым и ӀэнатӀэм пӀалъэ нэхъыбэ иӀэнми пылъ.
1921 гъэм Рузвелтыр сымаджэ мэхъур, [[Полиомиелит|полиомиелит]] къыхохьэ, абым яужым къигъэшъауэ хъуа зэманым Ӏэрызехьу щыта, изакъуэ земыкуэфу згуэрэ дэмыӀэпыкъу.
1928 гъэм Рузвелт [[Ниу-Йорк (штат)|Ниу-Йорк]] штатым и губернатор мэхъур. 1932 гъэм презыдент хэхыным токӀуэри хокӀыр (ӀэнатӀэм щыӀухьэр 1933 гъэм).
Социал-экономикэ програмэ Рузвелтым иригъэжьам, цӀэуэ траӀуам "Гъогу щӀэ" ({{lang-en|New Deal}}), зыпылътэр джылэ лэжьыгъэ зэфӀэгъувэным, къэралым пӀалъэ иӀэным экономикэм шъхьэщытыфыным, мафиэм езэуэным. Япэреуэ и президентыгъуэм реформэ бжыгъэ хуэныкъуэгъуэхэм шъхьэкӀэ иригъэкӀуэкӀа, абыхэм ящыщ: банкхэм я системэр, уасэтыным я реформэр, пэмыкӀ бжыгъи. Къэрал гъунапкъэм пэщыл политикэмкӀэ япэреуэ зияуж ихьар Рузвелтыр [[Республикэ Совет Социал Зэгуэтхэр|РССЗ-р]] къэлъытэным къэрал джоуэ, ар къыщыхъуар 1933 гъэм.
Реформэхэр узыншу зэрекӀуэкӀам шъхьэкӀэ Рузвелтыр етӀуану хокӀыф президенту 1936 гъэм. 1930-хэм [[АШЗ|АШЗ-м]] парими и лъэныкъуэ къиштэкъым къэралым и гъунапкъэм пэщыл политикэмкӀэ, 1939 гъм, [[ЕтӀуанэ дунейпсо зауэ|ЕтӀуанэ дунейпсо зауэр]] кӀидза яуж эмбаргор Ӏуэхри Ӏэшэр ещэным шъхьэкӀэ къэрал-зэгуэтхэм.
1940 гъэм [[ЕтӀуанэ дунейпсо зауэ|ЕДЗ-м]] и пэм, Рузвелтыр ещанэрейэ хокӀыр президенту. 1941 гъэм дыгъэгъазэм и 7-м, япон уэгузауэдзэр [[Перл Харбор|Перл Харборым]] теуа яуж, [[АШЗ|АШЗ-р]] [[Етуанэ дунейпсо зауэ|ЕДЗ-м]] хохьэ къэрал-зэгуэтхэм я лъэныкъуэр къиштауэ. 1942 гъэм шӀычылэм и 1-м [[Уашингтон|Уашингтоным]] тхылъ кӀатхэ [[Лъэпкъ Зэгуэтхэр, ЛъЗ|Лъэпкъ Зэгъуэтхэм]] яр, дунейпсо-палъэ къэлъытэгъуэр дэкӀыгъу абым.
1944 гъэм Рузвелтыр еплӀану хахыр президенту. И лъэжьыгъэ куэд хэлъ [[Кърым зэхуэс|Кърым зэхуэсым]] 1945 гъэм екӀуэкӀам.
1945 гъэм, мылыжъыхьым и 12-м Рузвелтыр дунем ехыжьа. Рузвелтым и пӀэм иувар [[Гарри Трумэн|Гарри Трумэн]].
== Гулъытэгъу щыэр ==
* Франклин Делано
==
* [http://www.c-cafe.ru/days/bio/7/083.php
* [http://www.coldwar.ru/roosevelt/roosevelt.php Франклин Делано
* [http://www.grinchevskiy.ru/1900-1945/fdr-pervaya-inauguracionnaya-rech.php Рузвелт Ф.
* [http://www.grinchevskiy.ru/1900-1945/chetire-svobody.php Рузвелт Ф.
* [http://www.grinchevskiy.ru/1900-1945/fdr-voennoe-poslanie-nacii.php Рузвелт Ф.
[[Category:Wp/kbd]]
|