Хы МыутӀэ версиехэм я зэщхьэщыкӀыныгъэхэр
Content deleted Content added
Created page with ''''Хы Мыутlэ''' ( ур-бз. Азовское море, алыджыбзэ Μαιώτιδα λίμνη, кърым тэтэрыбзэ Azaq de...' |
|||
2 сатырыр
== Цlэр ==
Пэсырем Хы Мыутlэм алыджхэр ''Меотий хыкlэ'' еджэт, римхэм ''Palus Maeotis'', скифхэм ''Каргалук'', меотхэм ''Темериндэ'' ( "Хым Янэ" къырагъкlыу ), хьарыпхэм ''Натшлах'' иэ ''Бахр ал-Азуф'', тыркухэм ''Бахр эл-Ассак'' ( Хы Шхъуэнтlабзэ; иджыре тырку ицlэр Azak Denizi ), генуэзхэмрэ венециэхэмрэ ''Mare delle Zabacche''. Восточнэ слэванхэм хыр къыщашъар I илъэсишъэм, ''Хы Шхъуантlэ'' траlуа. Тамэтэрхъэ къэралыр зэрзэфlэувэрэ ''Урыс Хы'' траlуэ. Къэралыр зэрыкlуэдрэ ицlэр бжыгъэрэ зэрахъуэкlыр ( Самэкуш, Салэкар, Майутис.. ). XIII илъэсишъэхэм Хы Саксин къытонэ. Тэтэр-монголхэм аргуэру кlэуэ цlэхэр ират: ''Балык-денгизрэ'' ''Чабак-денгизрэ''.
Зы гупшысыгъэхэмкlэ ''Чабак-денгизым'' зэрихъуэкlауэ: ''чабак - дзыбах - забак - азак - азов'' - цlэр къыхэкlауэ, ауэ абэ пылъхэкъым. Пэмыкl гупшысэгъуэкlэ ''азэкыр'' - тырку псалъэ, лъахъчэ кыригъэкlыу. Абы пэмыкlыу Хым иджыри цlэ иlахэр: ''Барэл-Азов'' ( псы Шъуантlэ ), ''Хы Фракий'' ( фракийхэм: генуэхэмрэ венециэхэмрэ къырагъэкlу ), ''Хы Сурож'' ( Сурожкlэ иджырей къалэ Судакым Кърым дэтым еджэт ) ''Хы Каффа'' ( Каффэр - урым быдапlу щыта, Феодосиэ къалэм иде Къырымым ), ''Хы Киммерий'' ( киммерийхэм яцlэкlэ ), ''Акденгиз'' ( тырку Хы Хужь ), пэжьм нэхъ ирагъэхьчыр иджырей ицlэр Азов къалэм къытекlауэ.
Езы псалъэ "азовым" шъхьакlи гупшъэсыгъуэ бжыгъэ щыlа: полов пщым ицlу щытауэ Азум ( Азуф ), Ос лъэпlкъым яцlэкlэ ( ассхэм ), тырку псалъэ азаным ирагъэхьч - "кlагъ" "кlагъым", адыгэ - lузэв. Зэралъытэмкlэ иджырей урысыцlэр XVII илъэсишъэм къыщыкlэдзауэ къытена, Пименым итхылъхэм теухуауэ. Икlи ицlэр здытеубыдатэр хым Тэныр здыхэхьа лъэныкъуэм идежь. Пётр I Азов зекlуэхэм ежьа нэуж зэр хыуэ Азов щыфlашъар.
| |||