|
|викисурэтылъэ =
}}
'''ШыкӀэпшынэ''' ([[КӀахыбзэ|кӀахыбзэкӀэ]] ''шыкӀэпщын'', [[Беслъэнеибзэ|беслъ-бз.]] ''шыкӀэпчынэ'') — адыгэ [[Бзэпс Ӏэмэпсымэхэр|бзэпс Ӏэмэпсымэхэм]] ящыщ. А цӀэм пэмыкӀыунэмыщӀу етӀуанэ цӀэицӀэ зэрехьэзэрехьэр «''пхъэпшынэ''».
Уэрэдым къыдэшъкъыдэщӀ иэе къафэ мэкъамэ къызырах адыгэ [[Бзэпс Ӏэмэпсымэхэр|Ӏэмэпсымэ]].
ШыкӀэпшынэр адыгэ лъэпкъым пӀэшхуэ иубыдт, хьэщӀэщ [[Хабзэ|хабзэм]], [[Гъэсэныгъэ|гъэсэныгъэм]] пышъауэпыщӀауэ. ШыкӀэпшынэм еуэфыныр, дэжьыуныр сэбихэм я гъэсэныгъэм хэтт. [[Нартхэр|Нарт]] хъыбархэм, уэрэдыжъхэмуэрэдыжьхэм, псалъэжъхэмпсалъэжьхэм къэӀуэхугъуэкъэӀохугъуэ куэд къахокӀыр шыкӀэпшынэм теухуауэ, лъэпкъым ижъыжъижьыжь лъандэрэ зэрхэтар.
== ЦӀэр ==
И цӀэр къызхэкӀыр псалъищым: «''[[Шы|Шы]]''», «''КӀэ''», «''[[Пшынэ|Пшынэ]]''» — и цӀэм гурыӀуэгъуэ халъхьэ абыхэм, къызхэкӀамрэ къызхэшъыкӀамрэкъызхэщӀыкӀамрэ. Иджырей шыкӀэпшынэхэм я бзэпсхэр гъушӀыкӀымгъущӀыкӀым къышашъыкӀкъыхащӀыкӀ; япэрейхэмрэ, шыкӀэпшынэдыдэхэмрэ я бзэпсхэр [[Шы|шым]] и кӀэм къыхахт.
== ЗэфӀэтыкӀэр ==
=== ИжъырейрИжьырейр ===
Пкъыр, пшъэрпщэр, шъхьэрщхьэр джоуэ зы пхъэ такъырым къыхахт ([[КӀей|кӀей]], [[Кхъужьей|кхъужьей]], [[Бжьей|бжьейм]]). ШыкӀэпшынэныбэр — къырпкъыр къызхэха пхъэми къыхашъыкӀткъыхащӀыкӀт иэе пхъэ нэхъ шъабэмщабэм ([[Псей|псей]], [[Уэздыгъей|уэздыгъей]]).
ШыкӀэпшынэм и кӀыхьэгъыр см 70; пкъым и бгъуагъыр см 7—20 (нэхъыбэм къагъэшъхьэпэтэркъагъэщхьэпэтэр см 9—10); пкъым и кууагъыр см 4—8; бзэпситӀыр шхъэмщхъэм идежьидеж шыкӀэпшынэтхьэкӀумэхэм егъэубыдауэ ипэм нэс къэххэткъеххэт, бзэпсфӀэгъэнапӀэхэмбзэпс фӀэгъэнапӀэхэм нэс, пшъэмпщэм и икӀагъымщӀагъым дежьдеж ӀэпшъэпхӀэпщэпх идзауэ щытт — фэм къыхэшъыкӀауэкъыхэщӀыкӀауэ. Пкъым и кӀыбагъымщӀыбагъым «''Мыстхъу''» иэе «''Мэзышэ''» телът, еуэным ипэкӀэ щабзэршабзэр абым щаху.
=== Иджырейр ===
Иджырей шыкӀэпшынэр виолончел-скрипкэ орестр Ӏэмэпсымэхэм ятегъэпсыхьэуэ щыт. И шхьэрщхьэр, пкъыр, пшъэрпщэр джоуэ я сурэтыр зэхъуэкӀауэ щыт. И бзыпсхэр гъушӀыкӀымгъущӀыкӀым къыхэшъыкӀакъыхэщӀыкӀа, тӀум ипӀэкӀэяпӀэкӀэ я бжыгъэр плӀы мэхъур. ЩабзэмШабзэм и бзэр ӀэхъуамбэкӀэӀэпхъуамбэкӀэ ирачэкӀкъымирашэкӀкъым, сурэтымрэ зэфӀэтыкӀэмрэ еуропей Ӏэмэпсымэхэм я щабзэмшабзэм хуэду щыт.
А шыкӀэпщынэм и сурэт зэфӀэгъувэным зи лэжьыгъэ хэлъыр [[Ойберман Владимир|Владимир Ойберманым]].
== Зэреуэр ==
ШыкӀэпшынэм и еуэкӀэр тӀууэ зэшъхьэщокӀырзэщхьэщокӀыр:
# ''КъуэкӀыпӀэ лъэныкъуэ еуэкӀэ'' (бзэпсхэр шыкӀэпшынэпшъэм текъузэн; къэбэрдей, абазэ еуэкӀэ)
# ''КъуэхьэпӀэ лъэныкъуэ еуэкӀэ'' (теӀэбагъуэ, шъабэщабэ текъузэгъуэ бзэпсым; кӀах лъэпхэм я еуэкӀэ)
== Иджырей зэманым и къэгъэсэбэпыгъуэр ==
ШыкӀэпшынэр куэду къагъэсэбэп Ӏэмэпсымэхэм ящыщ къафэ ансамбылхэм «[[Кабардинка|Кабардинка]]», «[[Налмэс|Налмэс]]», «[[Меркурий|Меркуриим]]» джоуэ. Абым елъытауэ шыкӀэпшынэ еуэным и егъэсэныр фӀыуэ зэфӀэгъувауэ щыткъым, здагъасэ къуэдер [[ИшъхъэрэИпшъэ Къаукъазым и Къэралыгъуэ Арт Институт|Ипшъэ-Ипщэ Къаукъазым и Къэралыгъуэ Арт Институтым]] [[Налшык|Налшык]] къалэмкъалэ дэтым. Егъэджэнымрэ лъэпкъым къэгъэсэбэпыным и зэфӀэгъэувэжьынымзэфӀэгъэувэжыным лъэжьыгъэшхуэ хэзылъхьэр [[ГъукӀэ Зэмудин|ГъукӀэ Зэмудин]], нэхъыбу ижъырей шыкӀэпшынэм пылъу. Абы и ӀэнатӀэпӀашъхьэмунафэм кӀэтущӀэту 2010 гъэм и фӀокӀадэм [[Мыекъуапэ|Мыекъуапэ]] къалэм идежьидеж еджэщ зэӀуах — адыгэ уэрэдыжъхэмуэрэдыжьхэм дэжъыунымдэжьыуным, еуэным ягъэсэну, егъэджэныр илъэсиблкӀэ екӀуэкӀыну.
== ДжэгуакӀуэхэр ==
| 