|
[[File:Kaukasus.jpg|thumb|220px]]
'''Къаукъаз''' — [[Еуропэ|Еуропэмрэ]] [[Азиэ|Азиэмрэ]] я гъунапкъэм тету, [[Хы Фlыцlэ|Хы ФlыцlэмФӀыцӀэ]]м, [[Хы Мыутlэ|Хы МыутlэмМыутӀэ]]м, [[Хы Каспий|Хы Каспийм]]м я зэхуакум дэту. Къаукъаз къушъхьахэм хэт (Къаукъазышхуэм) абы къыбгъэдэлъ шlыпlэхэришӀыпӀэхэри иубыду: Ишъхъэрэ Къаукъаз (Къаукъазыпэ), Ипшъэ Къаукъаз (КъаукъазкlыбКъаукъазкӀыб).
Ишъхъэрэ Къаукъазыр [[Урысей|Урысейм]]м хеубыдэ, [[Курджы|Курджым]] икъуэ зытlущымзытӀущым щымыхъукlэщымыхъукӀэ.
Ипшъэ Къаукъазыр [[Азэрбиджан|Азэрбиджаныр]], [[Апхъаз|Апхъазыр]], [[Ермэлы|Ермэлыр]], [[Ипшъэ Осетиэ|Ипшъэ Осетиэр]], [[Курджы|Курджыр]] джоуэ хеубыдэ.
Нэхъ лъагэ пlэрпӀэр — м 5 642 ( [[Ӏуащхьэмахуэ|lуащхьэмахуэӀуащхьэмахуэ]] )
== Къэрал хэтхэр ==
|-
| [[File:Flag of South Ossetia.svg|35px|border]] [[Ипшъэ Осетиэ|Ипшъэ Осетиэ]]
| [[File:Flag of Turkey.svg|35px|border]] [[Тырку|Тырку (КъуэкlыпlэКъуэкӀыпӀэ Анатолий)]]
|-
| [[File:Flag of Adjara.svg|35px|border]] [[Аджариэ|Аджариэ]]
== Хэкумэтх ==
Къаукъазым шlыуэшӀыуэ иубыдыр мин 440 км², абы шlыпlэшӀыпӀэ хэтхэр: Ишъхърэ Къаукъаз (Къаукъазыпэ), Къаукъазышхуэ, КъаукъазкlыбКъаукъазкӀыб губгъуэхэр (Курамрэ Араксымрэ я псыхъуэхэр, Колхидэмрэ джоуэ), Къаукъаз ЦlыкlурЦӀыкӀур, Джавахет-Ермэл бгыхэр (я ишъхърэ-къуэкlыпlэкъуэкӀыпӀэ лъэныкъуэр).
Ишъхърэ Къаукъазым и пашъхьэм Ставропол бгыхэр ит (Нэхъ илъагапlэрилъагапӀэр lуашъхьаӀуашъхьа Стрижамент, м 831 хъууэ) Псыжъ-Хы МыутlэМыутӀэ губгъуэмрэ Тэрч-Гум губгъуэхэмрэ зэхигъэкlыузэхигъэкӀыу. Ишъхъэрэ Къаукъазым Тэрчымрэ Сунжэмрэ я зэхуакум тэрч-джабэхэмрэ сунжэ-джабэхэмрэ дэлъ я зэхуакум Алханчурт къуэр ирикlуирикӀу.
Къаукъазышхуэм и къушъхьэ зэхэтыкlэрзэхэтыкӀэр мэгуэч '''КъуэхьапlэмкlэКъуэхьапӀэмкӀэ''', хомурэ Тэман хы тlыгуныкъуэмтӀыгуныкъуэм къыщыкlэдзауэкъыщыкӀэдзауэ дэкlуэурэдэкӀуэурэ [[Ӏуащхьэмахуэ|lуащхьэмахуэӀуащхьэмахуэ]] нэсыху (инэхъ лъагапlэрлъагапӀэр — м 5 642). '''Iуашъхьэшхуэ КурытхэмкlэКурытхэмкӀэ''' ([[Ӏуащхьэмахуэ|lуащхьэмахуэрэӀуащхьэмахуэрэ]] [[Къэзбэч lуащхьэӀуащхьэ|Къэзбэч lуащхьэрэӀуащхьэрэ]] я зэхуакум), '''КъуэкlыпlэмкlэКъуэкӀыпӀэмкӀэ''' [[Къэзбэч lуащхьэӀуащхьэ|Къэзбэч lуащхьэӀуащхьэ]] идежь къыщыкlэдзауэкъыщыкӀэдзауэ Апшерон хы тlыгуныкъуэмтӀыгуныкъуэм нэс ехын кlидзукӀидзу. Курыт лъэныкъуэр lуашъхьахэмӀуашъхьахэм зэву ирокlуэирокӀуэ, къуэкlыпlэмрэкъуэкӀыпӀэмрэ къуэхьапlэкъуэхьапӀэ лъэныкъуэхэмрэ бгъуэуэ макlуэхэмакӀуэхэ. Къаукъазышхуэм и lуашъхьэхэмӀуашъхьэхэм Ишъхъэрэ Къаукъазымрэ Къаукъаз кlыбымрэкӀыбымрэ зэхагъэкlырзэхагъэкӀыр я гъунапкъу ирикlууирикӀуу.
== Лъэпкъхэр ==
Къаукъаз лъэпкъхэр гуп щыуэ мэгуэчхэ:
* '''Къаукъазыбзэ лъэпкъхэр:''' ''[[абазэхэр]], апхъазхэр, авэрхэр, агулхэр, [[адыгэхэр]], арчинхэр, андийхэр, ахваххэр, багулалхэр, бежтинхэр, ботлыхэр, будуххэр, гинуххэр, годоберинхэр, гунзибхэр, даргинхэр, дидойхэр, ингушхэр, каратинхэр, крызыхэр, курджы-джуртхэр, курджыхэр, лэкъхэр, лезгинхэр, мычгышхэр, рутулхэр, табасаранхэр, тиндийхэр, удинхэр, хваршинхэр, хиналугхэр, цахурхэр, чамалалхэр'' джоуэ, пэмыкlхэрипэмыкӀхэри.
* '''туркубзэ лъэпкъхэр:''' ''азэрбиджанхэр, балъкъэрхэр, къэрэшейхэр, къумукъухэр, нэгъуэйхэр, тырку-месххэр.''
* '''къажэрыбзэ (ираныбзэ) лъэпкъхэр:''' ''къушъхьа джуртхэр, курдхэр, осетинхэр, талышхэр, тытхэр.''
* '''пэмыкlпэмыкӀ индоеуропей лъэпкъхэр:''' ''ермэлыхэр, алыджхэр, урысхэр.''
== Сурэтылъэ ==
[[Category:Хэкумэтх ( география )]]
[[Category:Wp/kbdКъаукъаз|*]]
[[ar:القوقاز]]
|
