КӀыщокъуэ Пщымахуэ и къуэ Алим версиехэм я зэщхьэщыкӀыныгъэхэр
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
18 сатырыр
КІыщокъуэ Алим 1914 гъэм [[Щхьэлыкъуэ]] къуажэм къыщалъхуащ.
Япэ щІыкІэ КІыщокъуэр я къуажэ пэщІэдзэ
1935 гъэм Алим институтыр къиухри, щІэныгъэ куу иІэу республикэм къигъэзэжащ, егъэджакІуэ ІэщІагъэр зыІэригъэхьауэ. Ар щылэжьащ егъэджакIуэхэр щагъэхьэзыр курсым, педрабфакым, щІэныгъэ-къэхутакІуэ институтым. 1936 гъэм Алим [[Мэзкуу]] аспирантурэм щІэтІысхьащ. Ар къиуха нэужь, Къэбэрдей-Балъкъэр щІэныгъэ-къэхутакІуэ институтым и директору лэжьащ.
КІыщокъуэм пасэу щІидзащ усэхэр итхын. Езым къызэриІуэтэжымкІэ, ар тохуэ 1924 гъэм. Усэ тхыным и гур пасэу къызэрыхуэушами, ар усакІуэ зэрыхъуами зыкъомкІэ я фІыщІэ хэлъщ абы и адэ-анэхэмрэ ар Бэхъсэн мэкъумэш ІуэхущІапІэхэм щыхуагъэхьэзыр еджапIэм а зэманым щезыгъэджа ЩоджэнцІыкІу Алийрэщ.
Алим усакІуэ гъуэгум гъазэ имыIэу теувауэ къыщилъытэжыр 1934 гъэрщ. КІыщокъуэм и усэхэмрэ поемэхэмрэ зэрыт "Бгы лъапэхэм деж" и япэ тхылъыр 1941 гъэм къыдэкІащ. А гъэм Плъыжь дзэм хыхьащ икІи бадзэуэгъуэ мазэм ар Хэку зауэшхуэм кІуащ. Ипэ махуэхэм щыщІэдзауэ а зауэр иухыху, КІыщокъуэр яхэтащ ди Хэкур бийм щызыхъумэхэм. Зэрихьа лІыхъужьгъэм папщІэ Алим къратащ орденрэ медалу зыбжанэ. Зауэ нэужьым КІыщокъуэ Алим ІэнатІэ гугъу зыбжанэм пэрытащ. Ар лэжьащ КъБАССР-м щІэныгъэ ІуэхухэмкІэ министру, КПСС-м и КъБАССР-м и обкомым и секретару, Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и Министрхэм я Советым и унэфэщIхэмм и къуэдзэу, ди тхакІуэхэм я Зэгуэтыныгъэм и тхьэмадащхьэм и унафэщІу, РСФСР-м и ТхакІуэхэм я Зэгуэтыныгъэм и тхьэмэдащхьэм и секретару, СССР-м и ТхакІуэхэм я Зэгуэтыныгъэм и тхьэмэдащхьэм и секретару, СССР-м и Литературэ фондым и техьэпIэм и унафэщІу. КІыщокъуэр зыбжанэрэ СССР-мрэ Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-мрэ я Нэхъыщхьэ Зэхуэсым я депутату хэтащ. Ар делегату щытащ Совет тхакІуэхэм я ЕтІуанэ-Еянэ Зэгуэт-псо зэхуэсхэм.
КІыщокъуэ Алим и тхыгъэхэр адыгэбзэкІи урысыбзэкІи зыбжанэрэ Налшыкрэ Москварэ къыщыдэкІащ, лъэпкъхэм я бзэкІи - азербайджаныбзэкІэ,лакыбзэкІэ,латышыбзэкІэ,украиныбзэкІэ,эстоныбзэкІэ,молдаваныбзэкІэ къыдэкІащ. Абы иІэщ хамэ къэралыбзэхэмкІи- ангылыбзэкІэ,италыбзэкІэ,французыбзэкІэ,полякыбзэкІэ,чехыбзэкІэ,хьэрыпыбзэкІэ- къыдэкІа тхыгъэхэр. Ар щыхьэт тохъуэ КІыщокъуэ Алим адыгэ литературэмрэ адрей лъэпкъхэм къыхуащІ гулъытэм , хуащІ пщІэм.▼
И литературнэ зэфIэкIым и инагъкIи, абы къызэщIиубыдэ IуэхугъуэхэмкIи, бгъэдэлъа IэзагъымкIи КIыщокъуэр ди къэралым и усакIуэ пажэхэм ящыщу щытащ. Лъэпкъым и къуэ щэджащэ КIыщокъуэ Алим 2001 гъэм щIышылэм и 29-м дунейм ехыжащ и ныбжьыр илъэс 87-м иту. И уэсятым ипкъ иткIэ абы и хьэдэр щыщIалъхьэжащ и Щхьэлыкъуэ къуажэ. Нобэ езыр къытхэмытыжми, КIыщокъуэ Алим и тхыгъэфIхэмкIэ къыхэнащ илъэс куэдкIэ хьэлэлу зыхуэлэжьа адыгэ литературэм, лъэпкъ щэнхабзэм ▼
ГъащІэм и Іуэхугъуэ куэд къызэщІаубыдэ КІыщокъуэм и тхыгъэхэм. Ахэр теухуащ лъэпкъ тхыдэмрэ псэукІэщІэмрэ, цІыхугъэ лъагэмрэ лэжьыгъэ хьэлэлымрэ, къуэшыгъэмрэ зэныбжьэгъуныгъэмрэ, мамырыгъэр хъумэнымрэ зауэ щІэгъэстхэр сэтей къэщІынымрэ икІи нэгъуэщІ Іуэхугъуэхэми. Абы щыхьэт тохъуэ КІыщокъуэм и тхылъ зыбжанэ. Куууэ икІи гурыхьу щызэпкъырыхащ ди лъэхъэнэм хапІыкІ гуащІафІэм и гурыщІэ къабзэр ''Партыр ди пашэу'', ''Мывэ хуабэ'', ''Я дамэпкъ зэтауэ'', ''Жьэгу пащхьэ мафІэ'' усэ сборникхэмрэ ''Хъуэпсэгъуэ нур'', ''Мазэ ныкъуэ щхъуантІэ'' романхэмрэ. УсакІуэм итхащ сабийхэмрэ балигъхэмрэ папщІэ поемэ пщыкІутІ хуэдиз. Сабийхэр дихьэхыу йоджэ ''Елбэздыкъуэ'', ''Бажэ пшынэ'', ''Бгы собранэ'' жыхуиIэ тхыгъэхэм. Балигъхэм ятеухуа поемэхэм я нэхъыфІхэм ящыщщ ''Бгы лъапэхэм деж'', ''Бдзэжьеящэм ипхъу'', ''Адэ'', ''Колхоз шыгъажэм'', ''Тисей'', ''Зэшиблымрэ зы псыкъуиймрэ ятеухуа Индийскэ поэмэ'' жыхуиIэхэр.
▲КІыщокъуэ Алим и тхыгъэхэр адыгэбзэкІи урысыбзэкІи зыбжанэрэ Налшыкрэ
▲И
== ТехьэпIэхэр ==
| |||