ПщылӀыгъуэ

ПщылӀыгъуэ — лъэпкъыгъуэм и зэхэтыкӀэ, зы цӀыхур (пщылӀыр) адрем (гъэпщылӀакӀуэм) еуэ щыщытым дежь. Апэрем пщылӀ яшъхэтэр кӀэсхэр, шъапхъаджэхэр, шӀыхуэ зтелъхэр, яужым джылэм щыщ цӀыхухэри, лӀыгъэкӀэ ягъэпщылӀхэтэр. Апхуэдэ пщылӀыгъуэр сурэт зиӀэ XIX лъэхъэнэм нэс куэду щыӀа.

ПщылӀ лъэпщэхъухэр

ПщылӀыгъуэм и мыхьэнэмрэ пщылӀым и пӀалъэхэмрэ

ПщылӀым нэхъыбэм идежь и къэлъытэгъуэ хураттэр хьэпшыпым хуэдэм. ПщылӀхэр нэхъыбэм я къэрур лэжьыгъэм къэгъэшъхьапэн къуэдем шъхьэкӀэ яӀыгъхэт мэкъумэш лэжьыгъэхэм, унэӀут хуэду иэ пэмыкӀы хуэныкъуэгъу гъэпщылӀакӀуэм иӀэхэмкӀэ. ПщылӀым хьэпшыпыгъуэ мыхьэнэ езытыр нэхъапу и Ӏэшъагъу, и лэжьыгъу хъуар и гъэпщылӀакӀуэм е мэхъухэр, ауэ, и гъэшхэнымрэ кӀэлъыплъынымрэ гъэпщылӀакӀуэм и пшъэм илът. ПщылӀым езым еуэ мылъку иӀэкъым, къыгъэсэбэпыфыну къуэдеуэ хуиту щытыр и гъэпщылӀакӀуэм къырит къуэдейра. ПщылӀым унагъуэ ишъын и гъэпщылӀакӀуэм пӀалъэ иримтауэ хуиткъым, сэби игъуэтхэр езым хуэдуи и гъэпщылӀакӀуэм ей мэхъухэ. Мылъкум щыщ къэлытэгъуэ зэриӀэм шъхьэкӀэ пщылӀыр икӀи ящэфыну икӀи яхъуэжьыфыну.

ПщылӀым и псоукӀэм и фӀыгъэр зэпхатэр и гъэпщылӀакӀуэм цӀыхугъу хэлъымрэ иэ абым къыдэшхыкӀыным игугъамрэ. Япэрер нэхъыбэм макӀыу къэхъут; етӀуанэр къызхэкӀыр пщылӀ кӀэхэр къэгъуэтыным гугъ ин иӀу щытмэ. ПщылӀхэр пӀыным я сэбиигъуэм кӀэдзауэ Ӏоху лъапӀу, гугъу щытт абым пщылӀ «къызхахын» бжыгъэхэм яхуэныкъу, абы шъхьэкӀэ гъэпщылӀакӀуэ нэхъ бзаджэдыдэми я пщылӀхэм псоукӀэ хъэрзынэ яритын хуэт, къэрурэ узыншагъэрэ яӀэным шъхьэкӀэ, зи Ӏэплъэпкъ зэфӀэувауэ; пщылӀ здаубыдыф лъэныкъуэхэм зи Ӏэплъэпкъыр зэфӀэувауэ лъэшу щытхэм дежь я гъашъэм кӀэлъыплъхэтэкъым, фэ ирамыплъу ягъэлажьэхэ.

ПщылӀхэр нэхъыбэм къыздыхахын кӀадзар япэреуэ и зэфӀэувэныгъэр щежьам, яужыми лъэшугъу хъуам лъэпкъ псом шъхьэкӀи зауэхэра, дзэм хэт зауэлӀхэр яубыду, цӀыхухэр яхьу. ПщылӀыгъуэр къэру игъуэту щызэфӀэувам, цыху псэукӀэм лъэшу хэхьауэ зэуэм пэмыкӀыуи пщылӀхэр къыхахын здыкӀадзар:

• ПщылӀ «лъэпкъ» хъэхъуэным;
• Хабзэ гуэрэхэмкӀэ шӀыхуэ зтелъ цӀыхум пӀалъэр къыщысым къытехуэр имытыжьтэмэ а и шӀыхуэр къызӀырихам и пщылӀ хъут;
• Щапхъаджагъэ гуэрэхэм шъхьэкӀэ цӀыхур пщылӀ хъуфынут;
• Яужыреуэ — адэм и ӀэнатӀэшхуэмкӀэ и быныр иэ и шъхьэгъусэр пщылӀу ищэфынухэт.

Иджыри къыздынэсым япэрей зэманхэми хуэду къохъур цӀыхухэр пщылӀ яшъу амалыншу лэжьыгъэ тралъхьэху. Схуэдэм къыхэмыхами пщылӀыгъуэр счыгъуи гурыӀуэгъуэ къыхэнэр зы — пщылӀыр кӀэс — апхуэдэ гурыӀуэгъуэр пщылӀ зытӀущ къуэдейхэракъым зи гъашъэм еӀулъар, пщылӀыгъуэ псом и тхыдэми.

ТехьэпӀэхэр

• ПщылӀыгъуэ. КъэӀохугъэ тхылъ.(индж.)
• ПщылӀыгъуэм и «тхылъ». Тхыдэ.(индж.)
• ПщылӀыгъуэм и музей Британиэшхуэм.(индж.)

Last edited 6 years ago by YiFeiBot