Хъырцей версиехэм я зэщхьэщыкӀыныгъэхэр

|АдыгэцӀэр = КурджыХъырцей

|ИцӀэм еуэ = КурджымХъырцейм

|Бзэхэр = [[курджыбзэхъырцыбзэ]]

|Къалэ нэхъ инхэр = [[Кутаиси]], [[Батуми]], [[Рустави]], [[Зугдиди]], [[Гори]], [[Поти]]<ref>Конституциэм зэритымкӀэ къалэ [[Цхинвал|Цхинвалымрэ]] [[Согъум|Согъумымрэ]] КурджеймХъырцейм хэтхэ, ауэ [[Ипшъэ Осетиэ|Ипшъэ Осетиэмрэ]] [[Апхъаз|Апхъазымрэ]] зи ӀэнатӀэ зкӀэтхэр</ref>

'''Курджы́Хъырцей Респу́бликэ''' ({{lang-ge|საქართველო}}) — [[Къаукъаз|Ипшъэ Къаукъазым]] хэт къэрал. Къалэ нэхъышъхьэр — [[Тбилиси]].

КурджырХъырцейр [[Къаукъаз ЩӀыбагъуэ|Къаукъаз КӀыбэгъум]] хэт. И гъунапкъэхэр здыӀухьэхэр: ишъхъэрэмкӀэ - [[Урысей|Урысейм]], [[Апхъаз|Апхъазым]], [[Ипшъэ Осетиэ|Ипшъэ Осетиэм]] (яужырей къэралитӀыр КурджымХъырцейм езым и хэкухэу къелъытэ, Урысейм оккупациэокупациэ ишъауэ), къуэкӀыпӀэмкӀэ - [[Азэрбиджан|Азэрбиджаным]], ипшъэмкӀэ - [[Ермэлы|Ермэлеймрэ]] [[Тыркуей|Тыркуеймрэ]], къуэхьэпӀэмкӀэ [[Хы ФӀыцӀэ|хы ФӀыцӀэм]] и Ӏуфэм Ӏохьэ.

КурджеймХъырцейм и ипшъэ лъэныкъуэмкӀэ [[Къаукъазышхуэтх|Къаукъазышхуэтхыр]] ирокӀуэ, ипшъэмкӀэ [[КъаукъазцӀыкӀуэтх|КъаукъазцӀыкӀуэтхыр]]. А тхитӀым я зэхуакум [[Колхи губгъуэ|Колхи губгъуэр]] дэлъ.

КурджымХъырцейм и хьэйуар зэхэкӀыу щыт, субтропикхэм щыкӀедзэри курытыгъуэм носыр.

{{Main|КурджымХъырцейм и тхыдэ}}

Япэрей къэралу КурджеймХъырцейм и къуэхьэпӀэ лъэныкъуэм хэтар [[Чолхидэ|Чолхидэ пэштыхьей]], VI ди лъэхъэнэм и пэм зэфӀэувар. IV ди лъэхъэнэм и пэм КурдеймХъырцейм и къуэкӀыпӀэ лъэныкъуэм [[Картли пэштыхьей]] къыхокӀ.

VII лъэхъэнэм КурджырХъырцейр [[Хьэрып Халифэт|Хьэрып Халифэтым]] еубыд, [[Къаукъаз кӀыбагъуЩӀыб|Къаукъаз кӀыбагъум]] мыслимэн диныр хэхьэн кӀедзэ.

Зэманыгъэ нэхъ лъэшу къэлъытэгъуэ зыратыр XI-XII лъэхъэнэхэра - [[Даут IV|Даут IV-мрэ]] [[Тамарэ гуащэ|Тамарэ гуащэмрэ]] я ӀэнатӀэгъуэм къэралыр щыкӀэтам. Абым щыгъуэ КурджейрХъырцейр [[Къаукъаз кӀыбагъуЩӀыб|Къаукъаз кӀыбагъум]] и къэрал нэхъ лъэш мэхъур, хабзэмрэ экономикэмрэкӀэ зыкъиӀэтауэ.

XIII-XIV лъэхъэнэхэм КурджымХъырцейм [[Монголыдзэ|Монголыдзэр]] тоуэр, яужым [[Темырлэн]] и зекӀуэ зытӀущым, и къэрур къэралым кӀуэдын кӀедзэ, хэку бжыгъу хэхохур.

XVII-XVIII лъэхъэнэхэм КурджырХъырцейр [[Уэсмэн империэ|Уэсмэнеймрэ]] [[Къажэр империэ|Къажэрымрэ]] я зэпэубыдыгъуэ мэхъур. 1783 [[Урысей империэ|Урысеймрэ]] КурджеймрэХъырцеймрэ Джэрджэ тхылъ кӀатхэ, абы щыкӀэдзауэ [[Картли Кахетиэ|Картли Кахетиэр]] Урысейм и протекторатым кӀэт.

1801 гъэм [[Картли Кахетиэ|Картли Кахетиэр]] [[Урысей империэ|Урысей империэм]] хохьэ. XIX лъэхъэнэм Курджейм и хэку хъуари Урысейм зыхеубыдэ, абыхэм щымыхъукӀэ [[Къаукъаз кӀыбагъуЩӀыб|Къаукъаз кӀыбагъум]] хэт къэралу хъуари.

1918 гъэм [[Демократ Республикэ КурджейХъырцей]] траӀуэ къэралым, 1921 гъэм [[РУСФС|РУСФС-м]] хохьэ.

1922 щыкӀэдзауэ 1936 гъэм нэс КурджейрХъырцейр [[Республикэ Къаукъаз-КӀыбагъу СФС|Республикэ Къаукъаз-КӀыбагъу СФС-м]] хэт, 1936 гъэм щыкӀэдзауэ 1991 нэс КурджейрХъырцейр [[Республикэ Совет Социал Зэгуэтхэр|РССЗ-м]] хэт.

1991 гъэм КурджейрХъырцейр къэрал хуит мэхъур. 1991-1993 гъэхэм КурджымХъырцейм и ӀэнатӀашъхьэм [[Апхъаз|Апхъазымрэ]] [[Ипшъэ Осетиэ|Ипшъэ Осетиэмрэ]] кӀокӀхэр, де-факту къэрал хуит хъуху, ауэ дунем къамлъытаху.

{{Main|КурджымХъырцейм и джылэр}}

КурджымХъырцейм и джылэр 2002 гъэмкӀэ зэрыхъутэр 4 369 579 цӀыху. Лъэпкъ дэсхэр: [[курджыхэрхъырцэхэр]] (83,7 %), [[азэрбиджанхэр]] (6,5 %), [[ермэлы]] (5,7 %), [[урысхэр]] (1,5 %), [[осетинхэр]] (0,9 %), пэмыкӀхэр (1,7 %).

{{Main|КурждымХъырцейм администрациэкӀэ и гуэшыгъуэр}}

КурджыХъырцей — къэрал унитару щыт. АдминистрациэмкӀэ хэку 10, автоном республикэ 2 — [[Автоном Республикэ Апхъаз|Апхъазрэ]] [[Автоном Республикэ Аджариэ|Аджариэмрэ]].

[[Автоном Республикэ Апхъаз|Апхъазымрэ]] [[Ипшъэ Осетиэ|Ипшъэ Осетиэмрэ]] КурджеймХъырцейм и ӀэнатӀэм кӀэтхэкъым, къэлъытэгъу КурджымХъырцейм зэришъымкӀэ ([[АШЗ|АШЗ-м]] и президентым и администрациэм, [[Еуропэм и комиссиэ|Еуропэм и комиссиэми]]) Урысейм оккупациэокупациэ ишъауэ.

| rowspan="14" | [[ФайлFile:Regions of Georgia.png|250px]]

| [[АвтономАутоном Республикэ Апхъаз]]¹

| [[АвтономАутоном Республикэ Аджариэ]]