Хы хуит

Хы хуит — территориэ хыхэм аткIэ щылъхэу икIи дунейм и зы къэралым и унафэ щIымыту, хым и щIыпIэ. Хы хуитхэм дэтхэнэ къэралми лъэпкъыми я ижьхэр щызэхуэдэу щытщ.

Дунейм и хы хуит щIыпIэхэр щхъуантIафэкIэ къыхэгъэщхьэхукIахэщ

Хы хуитхэр къыхэгъэщын щхьа признэкитI пщIэн хуейщ:

1. Ар зы къэралым и унафэ щIэтын хуейкъым
2. Къэралхэм я территориэ хыхэм аткIэ щылъын хуейщ

Хы хуитым и псхэр къызэрагъэсэбэп

Хы хуитым и псхэр къагъэсэбэп — Лъэпкъыгъуэ ижь императив принцип хуитыныгъэ унафэм къыхэкIыу. Абы унафэу егъэув зы къэралым а псыхэми абы къащхьэщыт хьэуахэми я къэрал унафэ траувэ мыхъуну икIи зы къэралым нэгъуэщI къэралым а псыхэм и къухь къызэрыригъэкIухьым шэч трилъхьэ мыхъуну икIи а кхъухьхэм пэрымыуэну.

А принципхэм я пщIэр Хы хуитым и Конвенциэмрэ (1956 гъ), ЛЗО-м и хы ижь Конвенциэмрэ (1982 гъ) итхауэ итхэщ.

Хы хуитхэм я хуитыныгъэхэр

Хы куейхэр лъэпкъ зэгуэт зэгурыIуэгъуэхэм къыхэкIыу зэраугуэшыр

Хы хуитым и псхэм я хуитыныгъэхэр абсолутнэу щыткъым, абы теухуауи дэтхэнэ къэралыми игъэзэщIэн хуейщ ЛЗО-м и хы ижь Конвенциэ 1982 гъэм ятхауэ щтар (напэ 87-рэ 89-рэ)

Хы хуитым и хуитыныгъэхэм хеубыдэр:

• Дэтхэнэ кхъухьми хуиту къыщикIухь хъуну
• Дэтхэнэ кхъухьлътэми хы хуитхэм я уафэгум къыщилъэтыхь хъуну
• Дэтхэнэ къэралми хуиту псыщIагъ кабелхэмрэ трубахэмрэ щыщIищ хъуну
• Дэтхэнэ къэралми IэрыщI тIыгу трищIыхь хъуну (ауэ ижь унафэм пэрымыуэу щыту щтымэщ)
• Хуиту бдзэжьей ушещэ хъуну
• Хуиту наукэм епха къэплъыхьыгъуэхэр ебгъэкIуэкI хъуну икIи нэгъуэщI къом.

Кхъухьхэм я хуитыныгъэхэр

Дэтхэнэ кхъухьми хы хуит псыхэм сытхуэдэ къэралми и ныпым щIэту къикIухь хъунущ (а къэралым хым Iухьэми хуиIэу щытми щымытми).

Iэщэ кхъухьхэми мыдрей кхъухьхэм яIэ ижьым хуэдиз ижь яIэщ. Ауэ Iэщэ кхъухьэр хуиткъум а псыхэм Iэщэ къыщигъэсэбэпын.

Ауэ а псылъэм хуитыныгъэ куэд къыщекIуэкIхэми, псом нэхърэ нэхъыщхьэу абыхэм пират Iуэхухэр щебгъэкIуэкI хъунукъым.

Иджыри феплъ

• КIапэ хы
• КIуэцI хы
• Шелф хы