Хы хуит
Хы хуит — территориэ хыхэм аткIэ щылъхэу икIи дунейм и зы къэралым и унафэ щIымыту, хым и щIыпIэ. Хы хуитхэм дэтхэнэ къэралми лъэпкъыми я ижьхэр щызэхуэдэу щытщ[1].
Хы хуитхэр къыхэгъэщын щхьа признэкитI пщIэн хуейщ:
- Ар зы къэралым и унафэ щIэтын хуейкъым
- Къэралхэм я территориэ хыхэм аткIэ щылъын хуейщ
Хы хуитым и псхэр къызэрагъэсэбэпEdit
Хы хуитым и псхэр къагъэсэбэп — Лъэпкъыгъуэ ижь императив принцип хуитыныгъэ унафэм къыхэкIыу. Абы унафэу егъэув зы къэралым а псыхэми абы къащхьэщыт хьэуахэми я къэрал унафэ траувэ мыхъуну икIи зы къэралым нэгъуэщI къэралым а псыхэм и къухь къызэрыригъэкIухьым шэч трилъхьэ мыхъуну икIи а кхъухьхэм пэрымыуэну.
А принципхэм я пщIэр Хы хуитым и Конвенциэмрэ (1956 гъ), ЛЗО-м и хы ижь Конвенциэмрэ (1982 гъ) итхауэ итхэщ.
Хы хуитхэм я хуитыныгъэхэрEdit
Хы хуитым и псхэм я хуитыныгъэхэр абсолутнэу щыткъым, абы теухуауи дэтхэнэ къэралыми игъэзэщIэн хуейщ ЛЗО-м и хы ижь Конвенциэ 1982 гъэм ятхауэ щтар (напэ 87-рэ 89-рэ)[2]
Хы хуитым и хуитыныгъэхэм хеубыдэр:
- Дэтхэнэ кхъухьми хуиту къыщикIухь хъуну
- Дэтхэнэ кхъухьлътэми хы хуитхэм я уафэгум къыщилъэтыхь хъуну
- Дэтхэнэ къэралми хуиту псыщIагъ кабелхэмрэ трубахэмрэ щыщIищ хъуну
- Дэтхэнэ къэралми IэрыщI тIыгу трищIыхь хъуну (ауэ ижь унафэм пэрымыуэу щыту щтымэщ)
- Хуиту бдзэжьей ушещэ хъуну
- Хуиту наукэм епха къэплъыхьыгъуэхэр ебгъэкIуэкI хъуну икIи нэгъуэщI къом.
Кхъухьхэм я хуитыныгъэхэрEdit
Дэтхэнэ кхъухьми хы хуит псыхэм сытхуэдэ къэралми и ныпым щIэту къикIухь хъунущ (а къэралым хым Iухьэми хуиIэу щытми щымытми).
Iэщэ кхъухьхэми мыдрей кхъухьхэм яIэ ижьым хуэдиз ижь яIэщ. Ауэ Iэщэ кхъухьэр хуиткъум а псыхэм Iэщэ къыщигъэсэбэпын.
Ауэ а псылъэм хуитыныгъэ куэд къыщекIуэкIхэми, псом нэхърэ нэхъыщхьэу абыхэм пират Iуэхухэр щебгъэкIуэкI хъунукъым.
Иджыри феплъEdit
ГулъытэгъуэEdit
- ↑ International Waters, United Nations Development Programme
- ↑ United Nations Convention on Law of the Sea