Индустриал револуциэ

Индустриал револуциэ (Индустриал револуциэшхуэ) — мэкъумэш лэжьыгъэ экономикэм и хэкӀыгъу индустриал лэжьыгъэм и пыхьыгъу хъуа зэманыгъэ тхыдэм, абым дежь Мэкъумэш лъэпкъэгуъур трансформациэ мэхъур индустриал хъууэ. Индустриал зэхъуэкӀыгъуэр къэрал къэс зэманкӀэ зэтемыхурэ екӀуэкӀахэ, ауэ гулъытыгъу абы и зэманыгъуэкӀэ уеджу хъунур XVIII лъэхъэнэм и етӀуанэ лъэныкъуэм щыкӀэдзауэ XIX лъэхъэнэм и япэрей ныкъуэм нэс. Гулъытэгъу индустриал револуциэм епт хъунур лъэжьыгъэм и къэрур куэдкӀэ зэр хэхъуар, машинэ индустриэм и къышъхьэпэгъуэкӀэ, абым пэмыкӀыу капитализымым дуней ӀэнатӀэгъуэр ишта, мэкъумэш системэ зэхэтыкӀэм.

Псалъэ "Индустриал револуциэр" шъэныгъэм къэзгъэсэбэпар цӀэрыӀуэ, бэлыхь фрэндж хулъхугъэ шъэныгъэ лъэжьыгъэр Бланки Жеромыра.

Индустриал револуциэр механикэ къэгъэсэбэпыгъуэ къуэдем епхакъым, лъэпкъэгъум и зэхэтыкӀэ псоми зызэрихъуэкӀа хъуа. Лъэжьыгъэ къэрур куэду хигъахъуэт, урбанизациэр нэхъ кӀэху екӀуэкӀт, экономикэр кӀэху хэхъуэт, джылэм я псоукӀэр нэхъыфӀ хъут. Индустриал револуциэм лъакъуэ 3-5 хуэдизым зэфӀэкӀыгъуэ ярита мэкъумэш лэжьыгъэр къагъану лъэпкъэгъухэм къалэ лъэпкъэгъу зэфӀэувэнэху.

Индустриал револуциэм и тхыдэр

Индустриал револуциэр Инджылызым къежьат XVIII лъэхъэнэм и кӀэм, XIX лъэхъэнэм и пэм деж дунейпсор зэкӀышта хъуа (Еуропэмрэ Америкэмрэ я къэралъхэм къаублауэ).

XVII лъэхъэнэм Инджылызым дунейпсом и нэхъ лъэш къэрал мануфактурэмкӀэ щыта Голандиэм япэ иува, куэд темыкӀауэ а пӀэр дуней щэхуэнымрэ колониал экономикэмрӀэкӀи япэрей хъуа. XVIII лъэхъэнэм икум дежь Инджылызыр япэрей копиталисту къэрал мэхъур. И экономикэ зэфӀэтыкӀэмкӀэ адрей еуропей къэралхэм япэ иува хъуа, лъэпкъэгъум и экономикэ зэфӀэувэныгъэм шъхьэкӀэ зэхуэныкъу хъуар иӀу а зэманыгъуэм - лъэш машинэ къэдэгъэкӀыгъуэ.

Дунейпсом и тхыдэм индустриал револуциэр зэрапхыр бэкхъ машинэ къызэрагупшысам, Британиэшхуэм XVIII лъэхъэнэм и етӀуанэ ныкъуэм. Апхуэдэ къэгупшысыгъуэм хъэрзынэ къыхэмыкӀынкӀи хъунут (абы хуэныкъуэ техникӀэ шъэныгъэхэр япэкӀи яшъэт), ауэ а зэманыгъуэм инджылыз лъэпкъэгъур хуэхьэзыру щытт и экономикэр къигъэкӀэрэкӀыну зэрыпсоуэ. Ар зэпхатэр а зэманым Инджылызыр хабзэ лъэпкъэгъум хэкӀауэ лъэпкъэгъу лъэш щэхуэным хэхьауэ. Абым пэмыкӀыу Инджылызым мылъкукӀэ хуэныкъуэгъу иӀэтэкъым (дунейпсом и нэхъышъхьу щытт щэхуэнымкӀи, колониэ бжыгъи иӀэт),

Британиэшхуэм и индустриал револуциэр шэкӀ индустриэкӀэ ежьа. 1733 гъэм . 1738 гъэм машинэ къагупшыс уданэ зэху цӀыхум и лэжьыгъэ хэмыту. 1771 гъэм Кромфордым дежь цейпшъэ фабрикэ лэжьэн кӀедзэ Аркрайт ицӀу, а машинэхэм я чэрхъыр псым игъэлажьэт. 1780 гъэм Инджылызым апхуэдэ фабрику 20 дэтт, илъэсипшъ текӀауэ 150 нэс хэхъуахэ, апхуэдэ фабрикэхэм я нэхъыбэм 700-800 цӀыху щылажьэт^[1].

Яужым псы шэрхъыр бэкхъ машинэкӀэ зэрахъуэкӀыу кӀадза. 1775 гъэмрэ 1800 гъэмрэ я зэхуакум Уаттымрэ Болтонымрэ я фабрикэхэм бэхъ машинэ 84 къыдагъэкӀ чэсей фабрикэхэм шъхьэкӀэ, 30 - цы шэкӀхэм шъхьэкӀэ, 30 - фӀэмыкӀ къыкӀэхыным тегъэпсыхьауэ, 22 - джэзым, 28 - гъушӀ фабрикэхэм шъхьэкӀэ^[2].

Мэшынэхэм я бжыгъэ хэхъуэм гъушӀ хуэныкъуэгъуэри нэхъ ин ишъа. 1735 гъэм фӀамыкӀымкӀэ япэреуэ къыхах шыгун. 1784 гъэм Кортым егъэзанкӀэ лэжьыгъэ гущӀ къыхэхынымкэ. Псыхэжхэр яшъын кӀадзэ, абыхэмкӀэ фӀамыкӀрэ гъушӀрэ зэрачэ^[1].

Гулъытэгъуэ

Last edited 6 years ago by YiFeiBot

	Мыр тхыгъэ нэмгъэсащ. Проектым удэӀэпыкъуфынущ, бгъэтэрэзу нэхъыбэ иптхэм. Мы псалъашъхьэр зэфӀэкӀыгъуэфкӀэ нэхъ тэрэзымкӀэ зэхъукӀын хуэй.

[autogenerated1-1] 1.0 ^1.1 Дунейпсом и тхыдэ. ЩӀэнгъуазэ. Еханэрей тхылъ. XX шъхьэгу. Инджылызыр XVIII лъэхъэнэм. Индустриал револуциэм и къежьэгъуэр

[2] Дунейпсом и тхыдэ. Щэнгъуазэ. Еханэ тхылъ. XXVI шъхьэгу. Текникэмрэ зэгъэшъэныгъэмрэ Еуропэм XVII-XVIII лъэхъэнэхэм.

[1]

[2]