Абдзахэбзэ
Абдзахэбзэ (ин-бз. :Abzakh language — адыгэхэм и зы бзэ. Абдзахэбзэр Адыгэбзэ КӀахыбзэмэ ящыщ. Хьэкурынэхьаблым Абдзахэ бэ дэс. Тыркуым 500,000 Абдзахэ ис. Адрэ Абдзахэхэр исых Йорданым, Сурям, Исраэлым и Рихьаные.
Хьарыфмэ ямакъэхэр
зэгъэзэхуэжынХьэрыф 'ч' [t͡ʃ] ыкӀи 'чъ' [t͡ɕ] КӀахыбзэхэмкӀэ (Шапсыгъэбзэ, Бжъэдыгъубзэ ыкӀи КӀэмыгуябзэ) хъугъэх АбдзахэбзэмкӀэ 'щ' [ʃ] ыкӀи 'ш' [ɕ].[1]
| Инджылыбзэ | Абдзахэбзэ | КӀахыбзэ | Къэбэрдеибзэ | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Кириллица | IPA | Кириллица | IPA | Кириллица | IPA | |
| village | щылэ | ɕəla | чылэ | t͡ʃəɮa | жылэ | ʒəɮa |
| spear | пщы | pɕə | пчы | pt͡ʃə | бжы | bʒə |
| goat | пщэны | pɕanə | пчэны | pt͡ʃanə | бжэн | bʒan |
| to run | шэн | ɕan | чъэн | t͡ʂan | жэн | ʒan |
| cold | шыӀэ | ɕəʔa | чъыӀэ | t͡ʂəʔa | щӀыӀэ | ɕʼəʔa |
| night | щэщы | ɕaɕə | чэщы | t͡ʃaɕə | жэщ | ʒaɕ |
| cow | щэм | ɕam | чэм | t͡ʃam | жэм | ʒam |
| fast | шыкӀай | ɕət͡ʃaːj | чъыкӀай | t͡ʂət͡ʃaːj | - | - |
Хьэрыф 'кӀ' [t͡ʃʼ] ыкӀи 'чӀ' [t͡ʂʼ] КӀахыбзэхэмкӀэ (Шапсыгъэбзэ, Бжъэдыгъубзэ ыкӀи КӀэмыгуябзэ) хъугъэх АбдзахэбзэмкӀэ 'Ӏь' [ʔʲ] (Ӏ + й зэхэтэу) я 'щӀ' [ɕʼ].[2]
| Инджылыбзэ | Абдзахэбзэ | КӀахыбзэ | Къэбэрдеибзэ | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Кириллица | IPA | Кириллица | IPA | Кириллица | IPA | |
| stands | Ӏьэт | ʔʲat | чӀэт | t͡ʃʼat | щӀэт | ɕ’at |
| sits | Ӏьэс | ʔʲas | чӀэс | t͡ʃʼas | щӀэс | ɕ’as |
| lies | Ӏьэлъ | ʔʲaɬ | чӀэлъ | t͡ʃʼaɬ | щӀэлъ | ɕ’aɬ |
| boy/young man | Ӏьалэ | ʔʲaːla | кӀалэ | t͡ʃʼaːɮa | щӀалэ | ɕʼaːɮa |
| to regret | Ӏьэгъожьын | ʔʲaʁʷaʑən | кӀэгъожьын | t͡ʃʼaʁʷaʑən | щӀегъуэжын | ɕʼeʁʷaʒən |
| few | маӀьэ | maːʔʲa | макӀэ | maːt͡ʃa | мащӀэ | maːɕʼa |
| to ask | ӀьэупкӀэн | ʔʲawpt͡ʃʼan | кӀэупкӀэн | t͡ʃawpt͡ʃan | щӀэупщӀэн | ɕʼawpɕʼan |
| guest | хьаӀьэ | ħaːʔʲa | хьакӀэ | ħaːt͡ʃʼa | хьащӀэ | ħaːɕʼa |
| to fast | нэӀьын | naʔʲən | нэкӀын | nat͡ʃʼən | - | - |
| new | щӀэ | ɕʼa | кӀэ | t͡ʃʼa | щӀэ | ɕʼa |
| place | щӀыпӀэ | ɕʼapʼa | чӀыпӀэ | t͡ʂʼəpʼa | щӀыпӀэ | ɕʼapʼa |