Абазэбзэ
Абазэбзэ (абазэбзэкӀэ: Абаза Бызшва) — абазэ лъэпкъхэм ябзэ абазэ-адыгэбзэхэм ящыщ. Здэпсалъэр инэхъыбу Къэрэшей-Шэрджэс Республикэм, абдежьым Ӏаташъхьа бзихым языуэ щыт. Урысейм абазэбзэкӀэ псалъу исыр (Урысей псом иджылэ бгъыгъэ 2002 гъэм ирагъэкӀуэкӀамкӀэ) мин 38, 247, Тыркум мин 10, 000 хуэдиз (1995 гъэмкӀэ).
| Абазэбзэ | |
|---|---|
| Зэрзэджэр: | Абаза Бызшва Abaza Bızşua |
| Къэралхэр: | Урысей, Тырку |
| Хэкухэр: | Къэрэшей-Шэрджэс |
| Статус официалыр: | Къэрэшей-Шэрджэсым |
| Ирипсалъэхэм я бжыгъэр: | 50.000 хуэдиз |
| Классификациэ | |
| Категориэ: | Еуразиэм и бзэхэр |
| Ипшъэкъаукъаз унагъуэшхуэ (псом къамылъыта) | |
| Тхыбзэр: | кирилл хьэрыф, латин хьэрыф |
| Бзэ кодхэр | |
| КъэралСтандарт 7.75–97: | aba аба 005 |
| ISO 639-1: | |
| ISO 639-2: | |
| ISO 639-3: | abq |
БзэкӀэ нэхъ зэхьчыр апхъазыбзэм.
ПсалъэкӀэхэр
зэгъэзэхуэжынАбазэбзэр псэлъэкӀитӀу зэшъхьащокӀхэр, ахэри тӀурытӀуэ мэгуэчхэр:
- Ашуа псэлъэкӀэ (Тапанта):
- къубинэ-элбыргъэн псэлъэкӀэ
- гумлокт (краснэвосток) псэлъэкӀэ
- Къушъхьа псэлъэкӀэ (Ӏашъхъаруа):
- кхъуэвы псэлъэкӀэ
- апсуа псэлъэкӀэ
ПсалъэкӀэхэр ятхыгъэмкӀи, псалъэзэхэгъувэкӀэмкӀи зэшъхьащокӀхэр. Абы пэмыкӀыу езыхэри тӀурытӀыу мэгуэчыжьхэ. Ауэ зэгуэрыӀуэныгъэмкӀэ гугъу яӀакъым лъэпкъхэм. Апхъазыбзэмрэ абазэбзэмрэ япэрей лъэхъэнэхэм зыуэ щытауэ ялъэтэ бзэшъэныгъэ-Ӏазэгъуэхэм, VII-XII лъэхъэнэхэм зэхэкӀаху. Бзэшъэныгъэ-Ӏазэгъуэхэм къушъхьа псэлъэкӀэр (Ӏашъхъаруа), нэхъ зэримхъуэкӀауэ, апхъазыбзэм нэхъ игъунэгъу ялъытэр. Зэр гугъэхэмкӀэ Ӏашъхъаруахэр апхъаз-абазэ лъэпкъым (япэрем зыуэ щытам) тапантахэм яуж къыхэкӀыу ипшъэ лъэныкъуэмкӀэ куэчын щыкӀадзар. Абы шъхьакӀэ ябзэр апхъазыбзэм нэхъ ехьчу кӀалъытэр
Тхыбзэр
зэгъэзэхуэжынАбазэ тхыбзэр щызэфӀэувар 1932 гъэм, латин хьарыфкӀэ, 1938 гъэм урыс хьарыфкӀэ зэрахъуэкӀа:
| А а
а |
Б б
бы |
В в
вы |
Г г
гы |
Гв гв
гу |
Гъ гъ
гъы |
Гъв гъв
гъу |
Гъь гъь
гъьы |
| Гь гь
гьы |
ГӀ гӀ
гӀы |
ГӀв гӀв
гӀу |
Д д
ды |
Дж дж
джы |
Джв джв
джу |
Джь джь
джьы |
Дз дз
дзы |
| Е е
е |
Ё ё
йо |
Ж ж
жы |
Жв жв
жу |
Жь жь
жьы |
З з
зы |
И и
и |
Й й
й |
| К к
кы |
Кв кв
ку |
Къ къ
къы |
Къв къв
къу |
Кь кь
кьы |
КӀ кӀ
кӀы |
КӀв кӀв
кӀу |
КӀь кӀь
кӀьы |
| Л л
лы |
Ль ль
льы |
М м
мы |
Н н
ны |
О о
о |
П п
пы |
ПӀ пӀ
пӀы |
Р р
ры |
| С с
сы |
Т т
ты |
Тл тл
тлы |
Тш тш
тшы |
ТӀ тӀ
тӀы |
У у
у |
Ф ф
фы |
Х х
хы |
| Хв хв
ху |
Хъ хъ
хъы |
Хъв хъв
хъу |
Хь хь
хьы |
ХӀ хӀ
хӀы |
ХӀв хӀв
хӀу |
Ц ц
цы |
ЦӀ цӀ
цӀы |
| Ч ч
чы |
Чв чв
чу |
ЧӀ чӀ
чӀы |
Ш ш
шы |
ШӀ шӀ
шӀы |
Шв шв
шу |
Щ щ
щ |
ъ
— |
| Ы ы
ы |
ь
— |
Э э
э |
Ю ю
йу |
Я я
йа |
Last edited 6 years ago by YiFeiBot
|
Мыр тхыгъэ нэмгъэсащ. Проектым удэӀэпыкъуфынущ, бгъэтэрэзу нэхъыбэ иптхэм. Мы псалъашъхьэр зэфӀэкӀыгъуэфкӀэ нэхъ тэрэзымкӀэ зэхъукӀын хуэй. |