Къэрэшей-Шэрджэс
Къэрэшей-Адыгэ Республикэ[1] (урбз. Карачаево-Черкесская Республика, къэр.-балъ.-бз. Къарачай-Черкес Республика) — Урысей Федерациэм хэт къэрал, Ишъхъэрэ-Къаукъаз Федерал Куейм (ИКъФК) хэт.
Къэрэшей-АдыгэРеспубликэ | |||||
| |||||
Къалэ нэхъышъхьэр | Черкесск | ||||
И инагъыр - Псори |
77-нэ 14 300 км² | ||||
Джылэр - Псори |
75-нэ 427 181 цӀыху (2010) | ||||
Федерал куейхэр | Ишъхъэрэ-Къаукъаз Федерал куей | ||||
Эконом куейхэр | Ишъхъэрэ-Къаукъаз Эконом куей | ||||
Нэхъышъхьэбзэр | абазэбзэ, адыгэбзэ къэрэшей-балъкъэрыбзэ, нэгъуэйбзэ, урысыбзэ | ||||
Президент | Рашид Темрезов | ||||
Правителствэм и Тхьэмадэ | КӀэм Мурадин | ||||
УФ-м и къэралым и кодыр | 09 | ||||
Зэманыгъуэр | MSK (UTC+3) | ||||
Къэрэшей-Адыгэ Уикисурэтылъэм |
Къалэ нэхъышъхьэр Черкесск.
И инагъыр 14, 300 км².
Джылу дэсыр 427 181 (2010 гъэмкӀэ).
Къэралыбзэхэр: абазэбзэ, адыгэбзэ, къэрэшеибзэ, нэгъуэибзэ, урысыбзэ.
Хэкумэтхыр
зэгъэзэхуэжынКъэрэшей-Адыгэ Къэралыр Ипшъэ-КъуэхьэпӀэ Къаукъазым идеж хэт.
И гъунапкъэхэр къуэхьэпӀэмкӀэ Краснодар къэралымкӀэ ирокӀуэ, ишъхъэрэмкӀэ Ставропол Къэралым, къуэкӀыпӀэмкӀэ Къэбэрдей-Балъкъэр къэралым, ипшъэмкӀэ Апхъазымрэ Курджымрэ.
Къэралым 172 псыуэ ёжэхыр, абыхэм я нэхъ инхэр: Псыжъ, Инджыджышхуэ, ИнджыджцӀыкӀу, Уэрп, Лабэ.
Лъэпкъхэр
зэгъэзэхуэжынЛъэпкъхэр | 2002 гъэмкӀэ мин цӀыхуу |
---|---|
Къэрэшейхэр | 169,2 (38,5 %) |
Урысхэр | 147,9 (33,6 %) |
Адыгэхэр | 49,6 (11,3 %) |
Абазэхэр | 32,3 (7,4 %) |
Нэгъуейхэр | 14,9 (3,4 %) |
Осетинхэр | 3,3 |
Украинхэр | 3,3 |
Ермэлыхэр | 3,2 |
Къэзанхэр | 2,0 |
Мычгышхэр | 1,8 |
Алыджхэр | 1,3 |
Азэрбиджанхэр | 1,0 |
зы минэм фӀэкӀ лъэпкъхэра итыр |
Хьэблэ нэхъ инхэр
зэгъэзэхуэжынЗи джылэр минитхум фӀэкӀ хьэблэхэр 2009 гъэм и 1 щӀышылэм | ||||||||||||||||||||||||||||
|
Куейхэр
зэгъэзэхуэжынКъэралыр куей 10 гуэча, хьэблэ 144 ядэту а быхэм 4 къалу (Черкесск, Къэрэшейкъалэ, Джэгутэн, Къабардеа (Теберда))
Куейр | Джылу дэсыр, цӀыхуу. 2007 гъэм и 1 щӀышылэм |
|
---|---|---|
Абазэ куей | 13 835 | |
Адыгэ-Хьэблэ куей | 26 223 | |
Инджыдж (Зеленчукскэ) куей | 50 493 | |
Къэрэшей куей | 24 693 | |
Къэрэшей цӀыкӀу куей | 39 787 | |
Нэгъуей куей | ? | |
Прикубанскэ куей | 27 654 | |
Уэрп куей | 17 858 | |
Джэгутэн куей | 48 927 | |
Хьэбэз куей | 28 118 |
Сурэтылъэ
зэгъэзэхуэжын-
Архъыз пэщылъ Ӏуашъхьэхэр
-
Инджыдж и псыхъуэ
-
Хьэбэз къуажэ
-
Псыжъ
-
Ӏуашъхьэмахуэ
- ↑ «Словарь кабардино-черкесского языка», Москва, 1999, ст. 373