Нартсанэ

Нартсанэ (урбз. Кисловодск) — Урысейм хэт Ставропол къэралым и къалэ. ЗыгъэпсэхупӀэ къалэхэм ящыщ. Ӏуашъхьитху хьэблэхэм я зы. Шъэт-Къалэм км. 234 пэщыл, Къаукъазышхуэм и Ӏуашъхьэ лъабжъэхэм якӀэту ишъхърэ лъэныкъуэмкӀэ. Урысхэр щытӀысар а шӀыпӀэм 1803 гъэм, абы ипэкӀэ а шӀыпӀэм къэбэрдей лъэпкъымрэ абазэ лъэпкъхэмрэ я гъунапкъэр ирикӀуэт, Джэнтемыр абазэ пщыхэм я шӀыпӀу иубыду нэхъыбэр.

Къалэ Нартсанэ Дэмыгъэ Къэрал УрысейУрысей Федерациэм и субъект Ставропол КъэралСтавропол Къэрал Къалэ куей Ставропол Къэрал Кординатхэр 43.916667, 42.71666743°55′00″ с. ш. 42°43′00″ в. д.43.916667° с. ш. 42.716667° в. д.   Мэр Луценко Наталиэ Щыхалъхьар 1803 япэреуэ и гугъыр 1803 Хьэблэ  1903 И инагъыр 71,83 км² Агломерациэ 135 300 Лъэпкъхэр урыс (75,3 %) ермэлы (12,1 %) къэрэшей (10,15 %) Этнохоронимыр Нартсанейхэ Зэманыгъуэр UTC+3 Почтэ индексыр 357700 Автом и кодыр 26 Официал сайтыр http://kislovodsk-kurort.org

Къалэм джылу дэсыр 149, 496

И инагъыр 71,83 км²

Хэкумэтх

Нартсанэ Ставропол къэралым ипшъэ лэныкъуэм хэт, Къэрэшей-Шэрджэсымрэ Къэбэрдей-Балъкъэрымрэ я гъунапкъэхэм Ӏуту, Ӏуащхьэмахуэ км 65-кӀэ пэщылъу, ГумцӀыкӀу и псыхъуэм дэту.

Тхыдэ

Мыекъуапэ Къэралыгъуэм (ди лъэхъэнэм ипэкӀэ 3500-1200) къыщыкӀэдзауэ Нартсанэ и шӀыпӀэм цӀыху исахэ, Мыекъуапэ Къэралыгъуэм яуж Ишъхъэрэ-Къаукъаз лъэпкъхэр къохьэхэ; яужкӀэ Къубан културэм щыщхэр; абыхэм яуж иту кӀуэхэр Аланхэр; XVI лъэхъэнэм щыщу адыгэ-абазэ лъэпкъхэм ящыщ сынхэр, кхъэ Ӏуашъхьэхэр къалэм ихъуреягъ шӀыпӀэхэм къыщагъуэтыр тхыдэ-Ӏазэгъуэхэм. XIX лъэхъэнэм адыгэ-абазэ лъэпкъхэр щопсоу къалэм и шӀыпӀэм (къэбэрдейхэмрэ, (тапанта) ашуахэмрэ)

1803 гъэм урысхэм быдапӀэ халъхьэ Нартсанэм и псынэхэм ядеж.

Лъэпкъ дэсхэр

• Урысхэр - мин 94, 415 (70 %)
• Ермэлыхэр - мин 17, 496 (12,96 %)
• Къэрэшейхэр - мин 12, 475 (10,15 %)
• Украинхэр - мин 2, 951 (2,27 %)
• Абазэхэр - мин 2, 596 (1,97 %)
• Курджы - мин 1, 364 (1,05 %)

Абыхэм пэмыкӀыу дэсхэр: адыгэхэр, алыджхэр, мычгышхэр, осетинхэр.