Украинэ

	Хуэхуэлей; укр-бз. Україна
Хуэхуэлейм и нып	Хуэхуэлейм и дэмыгъэ
	Къэрал уэрэд: «Ще не вмерла Україна»
Хуитыныгъэм и махуэ	1991 (зхэкӀар ССРЗ)
Нэхъышъхьэбзэхэр	Хуэхуэлейбзэ
Къалэ нэхъышъхьэр	Киеу
Къалэ нэхъ инхэр	Киеу, Одесэ, Харкоу, Лвов, Днепропетровск
ӀэнатӀэ хабзэр	Парламент президенту республикэ
Президент; Премиер-министр	Владимир Зеленский; Денис Шмыгаль
ШӀыпӀэр; • Псори; • % псым пӀэуэ иубыдыр	45-нэ дунем; 603 628 км²; 7
Къэралым и джылэр; • ЗэралъытэмкӀэ (2010); • Ӏувагъыр	; 45 962 900 цӀыху (28-нэ); 76,14 цӀыху/км²
ВКӀуП; • КъыхэкӀыр (2010); • Зы цӀыхум къытехуэр	; $179,604 млрд (32-нэ); $3 995 (97-нэ)
ВКӀуП (ЩПЛъ); • КъыкӀыр	; $337,268 млрд (33-нэ); $7 331
ЦӀПЗИ	0,710 (ин) (69-нэ)
Этнохоронимыр	Хуэхуэлейхэр
Сомыр (Валутэр)	гривнэ (UAH)
Интернет-доменхэр	.ua
Телефон кодыр	+380
Зэманыгъуэхэр	+2
	Хуэхуэлей Уикисурэтылъэм

Хуэхуэлей е Украинэ (укр-бз. Україна) — къэрал Еуропэм икум хэт. Къалэ нэхъышъхьэр — Киеу.

Хэкумэтхыр

Тхыгъэ нэхъышъхьэ: Хуэхуэлейм и хэкумэтхыр

Хуэхуэлейм и шӀыпӀэтхыпхъэр

Хуэхуэлейр КъуэкӀыпӀэ Еуропэм хэт. И гъунапкъэхэр здыӀухьэр: къуэхьэпӀэмкӀэ — Лахь жылэм, Слоуакэм, Мэжарейм, ипшъэ-къуэхьэпӀэм — Молдовэм, Румыниэм, къэрал къэмылъыта Днестырпыт Молдовэ Республикэ, ишъхъэрэмкӀэ — Урысыхум, къуэкӀыпӀэмкӀэ — Урысейм.

ШӀыпӀэр нэхъыбэм губгъуэу щыт. Къушъхьэхэр къэралым ипшъэ-къухьэпӀэмкӀэ хэт (Хуэхуэлей Карпатхэр), Къымымрэ. ИпшъэмкӀэ Хы ФӀыцӀэмрэ Хы МыутӀэмрэ Ӏохьэ я Ӏуфэхэм. Псы нэхъ инхэр: Днепыр, Ишъхъэрэ Буг, Днестыр, Ишъхъэрэ Донец, Десна.

Хуэхуэлейм и инагъыр зэрыхъур 603 628 км2. Еуропэм и къэрал нэхъ ину щыт (псоуэ хэтхэм я щыщхэм).

Хьэуар къэралым и нэхъыбэм курыт-континенталу щыт, Кърымым и хы Ӏуфэм щымыхъукӀэ, абым хыкурыт климэту щыт.

Тхыгъэ нэхъышъхьэ: Хуэхуэлейм и тхыдэр

XI—X лъэхъэнэхэм Хуэхуэлейм и шӀыпӀэм къэрал Киеу Урысей хэта. 988 гъэм пщы Владимир Святославовичым захуэ чыристэныгъэ къештэ, а диныр къэрал псом еуэ мэхъур Урысейм.

1237—1241 гъэхэм Киеу Урысейм хъан Батыйр йохьэри, къэралыр пщыхэку бжыгъэкӀэ зэхокӀыр. Хом-хомурэ ахэр Литоу Пщыхэкушхуэм хохьэхэ. 1569 гъэм Лахь Жылэмрэ Литоумрэ зэхохьэхэри зы къэрал мэхъухэ — Посполитым и Реч.

XV лъэхъэнэм Днепырыпэм и ипшъэ лъэныкъуэм Запорож къазакъыгъуэ къыхокӀыр, XVIII лъэхъэнэм нэс щыӀар, хамгъэкӀа кӀышъэ.

XVIII лъэхъэнэм Лахь Жылэм и шӀыпӀэр гуэчын щашъым иджырей Хуэхуэлейм и шӀыпӀэнэхъыбэр Урысей империэм хокӀуэр.

1917 гъэм револуциэ екӀуэкӀам яуж Хуэхуэлейм зэман кӀэкӀкӀэ къэрал хуитхэр щыӀахэ — джылэ республикэ Хуэхуэлей джылэ республикэ КъухьэпӀэ-Хуэхуэлейрэ джоуэ.

1919 гъэм гъатхэпэм и 10-м зы къэрал Совет Социал Республикэ Хуэхуэлей мэхъур. 1923 гъэм Урысейр, Урысыхур, КъуакъазкӀыбагъу къэралхэр джоуэ зэхэтху Республикэ Совет Социал Зэгуэтхэр къэралу зэхохьэхэ.

1991 гъэм щыкӀэдзауэ Хуэхуэлей къэрал хуит мэхъур.

Тхыгъэ нэхъышъхьэ: Хуэхуэлейм и жылэр

2010 гъэм щӀышылэм и 1-м Хуэхуэлейм джылу дэсар зэрыхъутэр 45 822 214 цӀыху.

Тхыгъэ нэхъышъхьэ: Хуэхуэлейм и экономикэр

Хуэхуэлейм и экономикэр 39-й пэр иыгъ ВКП-кэ (2009).

Хуэхуэлейр индустриал-аграр къэралу щыт. Лэжьыгъэ япэреуэ щытхэр — гъушӀ-лэжьыгъэ, химиэ-лэжьыгъэ, шӀыкӀэлъ-лэжьыгъэхэр, энергиэ-лэжьыгъэхэр.

Тхыгъэ нэхъышъхьэ: Хуэхуэлейм и гуэшыгъуэр администрациэкӀэ

Хуэхуэлейр унитар къэралу щыт, област 24 хэт, Аутоном Республикэ Кърым. Къалэ Киеумрэ Севастополымрэ хэгъэза статус яӀэ.

Тхыгъэ нэхъышъхьэ: УКкраинэм и дзэр

Гъэлъэгъуэным, 2008 гъэм шышъхьэӀум и 24-м

Хуэхуэлейм и дзэр щызэхэхьар 1991 гъэм шышъхьэӀум и 24-м. Хэтыр (2010 гъэмкӀэ) 200 000 цӀыху.

Дзэр щыуэ зэшъхьэщокӀхэ — зекӀуэдзэ, уэгузауэдзэ, хыдзэ джоуэ.

Ӏэшэр нэхъыбэкӀэ Урысеймрэ РССЗ-м къыдагъэкӀам ящыщ.

	Украинэ Уикисурэтылъэм^?