Севиджэ

Севи́джэ (исп-бз. Sevilla) — Эспаниэм и ипшъэ лъэныкъуэм хэт къалэ, мин 700 цӀыху дэсу. Андалусиэ хэку лъэпкъэгъумрэ Севиджэ куеймрэ я къалэ нэхъышъхьэ.

Къалэ Севиджэ исп-бз. Sevilla Нып Дэмыгъэ Къэрал ЭспаниэЭспаниэ Куей Севиджэ Кординатхэр 37.383333, -5.98333337°23′00″ с. ш. 5°59′00″ з. д.37.383333° с. ш. 5.983333° з. д.   И инагъыр 141,31 км² джылэр 704 414 цӀыху (2006) Ӏувагъыр 4984,88 км²/цӀыху Зэманыгъуэр UTC+1, гъэмахуэм UTC+2 Телефоным и кодыр (+34) 95 Почтэ индексхэр 410 Официал сайтыр http://www.sevilla.org/

Тхыдэр

Пэсырем Севиджэм цӀэ зэрихьэтэр Гипалис, Урым колониэу щыта.

712 гъэм хьэрыпхэм къалэр яубыдри куей Ишбилиям (إشبيلية) и къалънэхъышъхьэ яшъа, куейм и цӀэм къыхокӀыр иджырейуэ къалэм цӀэ зэрихьэр.

Кордобэм и халифатыр зэхэкӀа яуж Севиджэр зыубыдахэр Тайфа лъэпкъым, абыхэм щыгъуэ къалъэм и лъэшыгъуэр щызэфӀэувар.

1091 гъэм Севиджэр берберхэм яубыдри илъэс шъитӀкӀэ я ӀэнатӀэм кӀэт.

1248 гъэм, мазэрэ ныкъуэрэкӀэ Севиджэм и хъуреягъыр Кастиджэм и Ферденанд III-м убыдауэ щыта нэуж, калэр эспанхэм яӀэкӀохьэ.

ЩӀэуэ и лъэшыгъуэр аргуэру щызэфӀэувар XVI-XVII лъэхъэнэхэм, Америкэр къагъуэта яуж. Апщыгъуэм Севиджэр къэралым и хыӀухьэпӀэ нэхъышъхьэ къуэдеуэ щытакъым, Ӏэшъагъэхэм пылъу хъуари къалэм екӀуэкӀхэт.

1729 гъэм Севиджэм тхылъ кӀатха зауэ емыгъэкӀуэкӀыным Эспаниэмрэ Фрэнджымрэ Инджылызымрэ я зэхуакум, яужым Нидерлэндхэри яхэхьа.

1808 гъэм Севиджэра нэхъышъхьу щытар Наполеон I-м и фрэнджызэ Эспаниэм ихьам и пэщытыным.

ШӀыпӀэр

Къалэр Эспаниэм и ипшъэ лъэныкъуэм хэт, Андалусиэм и къуэхьэпӀэм, Португалым и гъунапкъым км 90 пэщылъу. Гуадалкивир и псыхъуэм дэт, и лъэныкъуитӀыр иубыду. Севиджэ къыщыкӀэдзауэ хыпэм нэгъунэ Гуадалкивирым хы кхъухьхэр зэкӀуэ. Къалэм и пэсырей лъэныкъуэр псыхъуэм и сэмырабгъу лъэныкъуэмкӀэ хэт, къалэм къыпэщылъ хьэблэ Лос Умерос, Сестериэ, Бартиджо, Карретериэ, Ресолана, Сан Бернардо, Сан Доли, Ла Калсада, Макарена джоуэ и хъуреягъкӀэ Ӏутху. Пэсырей быдапӀэ блыным чэшъанэ 66 хэтауэ щытам, макӀэ щыщу къэнэжьар. Псыхъуэм и ижьырабгъу лъэныкъуэм Трианэ хьэблэр хэт.

ПэмыкӀ къалэхэмрэ Севиджэмрэ я зэхуакум дэлъыр: Кадис - 125 км, Кордоба - 140 км, Малага - 219 км, Гранада - 250 км, Мадрид - 541 км, Барселона - 1046 км.

Хьэуар

Хьэуар Севиджэм
Къигъэлъагъуэр	ЩӀыш	Маз	Гъатх	Мэл	Накъ	Мэкъу	Бадз	Шыщхь	ФокӀ	Жэп	ЩакӀу	Дыгъ	Гъэ
Максимум курытыр, °C	15.9	17.9	21.2	22.7	26.4	31.0	35.3	35.0	31.6	25.6	20.1	16.6	24.9
Температурэ курытыр, °C	10.6	12.2	14.7	16.4	19.7	23.9	27.4	27.2	24.5	19.6	14.8	11.8	18.6
Минимум курытыр, °C	5.2	6.7	8.2	10.1	13.1	16.7	19.4	19.5	17.5	13.5	9.3	6.9	12.2
Къехым я нормэр, мм	65	54	38	57	34	13	2	6	23	62	84	95	534
Къызхэхар: Agencia Estatal de Meteorología, España

Джылэр

Севиджэр Эспаниэм и къалэ нэхъ инхэм ящыщ, джылу дэсымкӀэ еплӀанэреуэ ит.

Къалэм джылэ дэсым я бжыгъэм и зэхъуэкӀыгъуэр

1900	1920	1940	1950	1960	1970	1981	1991	2001	2008
147.271	205.723	302.300	374.138	441.869	545.692	645.817	683.028	684.633	703.206

Экономикэр

«Alamillo Bridge» Expo'92 шъхьэкӀэ яшъа

1990 гъэхэм Севиджэм и инфрэструктурэм инвистициэшхуэхэр къэкӀуэн кӀадза. Нэхъыбу ар зытеухуатэр «Expo 1992» Севиджэ екӀуэкӀар, а гъэлъэгъуэным и гъэхьэкӀэгъуэр зэфӀэувауэ щытыным шъхьэкӀэ. Абым пэмыкӀыу къалэм и джылэ транспортым и модернизациэ ирагъэкӀуэкӀа, лъэш яшъа, пэмыкӀ къалэхэм гъушӀгъогу кӀэх «AVE»-хэм пашъа. Къэралыгъуэ аэропорт кӀэи къалэм яшъа.

Зэр Переней хы тӀыгуныкъу Севиджэ закъуэ псым тету кхъухьӀухьэпӀэ зиӀэр, км 80 Гуадалкивирым и пэм пэщылъу. А ӀухьэпӀэр Атлантик океанми, Хы Курытми епхауэ щыт, Эспаниэм и ипшъэ лъэныкъуэхэр (Андалусиэрэ Экстремадурарэ) щэхуэнымкӀэ пегъэлъыф Еуропэми Африкэм и ишъхъэрэ лъэныкъуэми КъуэкӀыпӀэ Гъунэгъуми. ӀухьэпӀэр гъэтэрэзыгъуэ яшъат. 2006 гъэм, зэгъэзэхуэгъуэ лэжьыгъу хэкӀар 5,3 млн. тонн хуэдиз.

Севиджэм и гъунэгъу чэшъанибгъу иӀэ, дыгъэ энергиэ къыхаху, къалэм и нэхъыбэм экологиэ энергиэ къабзэ езыт. А чэшъанэхэм гъунджэ къагъэсэбэп, дыгъэм и нэхур ирагъэкӀуэалӀу бэкхъ гъэплъа къыхэхын шъхьэкӀэ. А бэкхъым турбинэхэр егъэлажьэ, езы турбинэхэм электроэнэриэ яшъри, джэщми махуэми къалэм ират.

Сурэтылъэ

• 
  Севиджэ дэт Хиралдэ
• 
  Фонтанрэ и кӀыбкӀэ отел Алфонсо XIII.
• 
  Америкэм и купс, Мариэ Лусиэ и паркым дежь
• 
  V Лъэхъэнэм и лъэмыдж джэщым
• 
  Севиджэм и метро
• 
  Муриджо парк
• 
  Конгресхэмрэ гъэлъэгъуэнхэмрэ я унэ
• 
  Севиджэ и аэропортыр

ТехьэпӀэхэр

• Севиджэ и тхьэмэдэгъуэ (эспаныбзэ)
• Севиджэ - мултитерриториал системэм и информациэ (эспаныбзэ)