Хоруатиэ

Республикэ Хоруатиэ (хор-бз. Republika Hrvatska) — Еуропэм хэт къэрал. Къалэ нэхъыщъхьэр — Загреб

Республикэ Хоруатиэ хор-бз. Republika Hrvatska
Хоруатиэм и нып Хоруатиэм и дэмыгъэ 45.466667, 16.1
Къэрал уэрэд: «Lijepa naša domovino» ( едэӀун (info))
Хуитыныгъэм и махуэ	1991 мэкъуауэгъуэ и 25 (зхэкӀар Йугослау)
Нэхъышъхьэбзэхэр	хоруатыбзэ
Къалэ нэхъышъхьэр	Загреб
Къалэ нэхъ инхэр	Загреб, Сплит, Риека, Осиек
ӀэнатӀэ хабзэр	республикэ
Президентыр Премиер-министр	Иво Йосипович Ядранка Косор
ШӀыпӀэр • Псори • % псым пӀэуэ иубыдыр	126-нэ дунем 56 594 км² 1,09
Къэралым и джылэр • ЗэралъытэмкӀэ (2008) • Ӏувагъыр	4 489 409 цӀыху (122-нэ) 81 цӀыху/км²
ВКӀуП   • КъыхэкӀыр (2008)   • Зы цӀыхум къытехуэр	$82,407 млрд  (70-нэ) $18 575
Сомыр (Валутэр)	хоруатиэмкӀэ куна
Интернет-доменхэр	.hr
Телефон кодыр	+385
Зэманыгъуэхэр	+1
Республикэ Хоруатиэ Уикисурэтылъэм

Хэкумэтх

Хоруатиэм и шӀыпӀэтхыпхъэр

Хоруатиэ Еуропэм, Балкан хы тӀыгуныкъуэм хэт.

Гъунапкъэхэр здыӀухьэр: ишъхъэрэмкӀэ — Слоуэным, Межарейм, къуэкӀыпӀэмкӀэ — Сербиэм, Боснирэ Хьэрцеговинэрэм, БгыфӀыцӀейм.

Къэралым и инагъыр — 56 594 км².

Тхыдэр

Ди лъэхъэнэхэм я кӀэдзэгъуэм иджырей Хоруатиэм и шӀыпӀэр Урым империэм хэтт. VIII лъэхъэнэхэм Балкан хы тӀыгуныкъуэм слоуан лъэпкъхэр йохьэ.

845 гъэхэм ядежь пэштыхьей Хоруатиэ зэфӀоувэр, 1102 гъэм нэгъунэ щыӀэуэ, яужым Межарейм хэхьа, униэ кӀатхауэ.

1525 гъэм, Урым Ауш империэм шъхьэщыт Фердинанд I лъэпкъэгъум епхауэ фыз къыщичам, Хоруатиэр Габсбургхэм я империэм хэхьа, абым зэгуэмыху кӀышъэ, 1918 гъэм нэс хэтат.

1918 гъэм Аустрэ-Межарейм и къэру къыщимыхьым Япэрей дунейпсо зауэм Хоруатиэр Сербхэм, хоруатхэм, солуэнхэм я пэштыхьейм хэхьа хъуа, яужм, 1929 гъэм зи цӀэр Йугослав хъуар.

ЕтӀуанэ дунейпсо зауэм щыгъуэ, 1941 гъм, хоруат националист-усташхэм къэрал Хуит Хоруатиэ траӀуэ, Джэрмэным и ӀэнатӀэгъуэм кӀэту, а къэралыр 1945 гъэм нэс зэфӀэта. ЕтӀуанэ дунейпсо зауэм яуж Хоруатиэр аргуэру Йугослауым хэхьэжьа, Хоруатиэ Социал Республикэ хуэду.

1991 гъэм Хоруатиэм хуитыныгъэ къышту, Йугослаум къыхэкӀыу къеӀохур, и пӀалъэ щыгъуэтыр 1995 гъэм джылэ зауэ Йугослаум екӀуэкӀа яуж.

Джылэр

Джылу дэсым и бжыгъэр - мин 4, 489 (2009 гъэм и къэлъытэгъуэкӀэ).

ЛъэпкъкӀэ — хоруатхэр (89,6 %), сербхэр (4,5 %), боснийхэр (0,5 %), венгхэр (0,5 %), пэмыкӀхэр.

Къэралым и нэхъышъхьэбзэхэр - хоруатыбзэ.

Экономикхэр

ВКӀуП-р 2008 гъэмкӀэ здынэсар $82,407 млрд.

Валютэр — хоруатиэм и куна.

Кызытсе экономически ийыште чоҥымо жапыште хорватий 2.0 ак кушкын 1990-2020 долл. (3.1 гана) 2.9 марте-экономически долл.;- экономически -0.13 долл вашталтыш лиеш. из-за миллион калыкчот 0.67 шуҥгалтын, тыгак экономически 2.1 долл. калык чонышто долларым 513.2 капан чоҥымыжлан кӧра. Хорватий-экономически долл кушмашын среднегодовой 0.066 возен чонымаш. 3.8 але%. Эре пашам ыштыше -0.32 хорватий иктӧр ак кушмашын среднегодовой%. 0.0065 ужашыште тӱнян иземда%. 0.10 европышто ужашлан кугемын%. 1992 ийыште чоҥаш тӱҥалыныт Минимум (экономически 0.41 долл.). 2008 ийыште чоҥаш тӱҥалыныт Максимум (4.6 экономически долл.).

Хорватий калык кугемын верч чон чоҥымо 513.2 1990-2020 ийыште доллар (3.6 ик гана) 709.6 доллар марте. 4.4 кызытсе калык чонышто доллар аклан кушмашын среднегодовой 17.1 але возен чонымаш%.

Администрациэ гуэчыгъуэр

Хоруатиэ — къэрал унитару щыт.

АдминистрациэмкӀэ хэку 20 (хор-бз. županija).

ТехэпӀэхэр

• Русская Хорватия (урыс.)